Kính thưa quý vị Phật tử, các tri thức gần xa quý mến.

Pt Ngô Thị Tuyết chụp ảnh trước nhà Mẫu chùa Hưng Sơn - thôn Viêm Xá

Dưới đây là bài thơ “ Tâm Ngôn” của bác Nguyễn Đức Bảo cán bộ Cách mạng tiền khởi nghĩa. Đây là một bài thơ đặc sắc độc nhất vô nhị, ý nghĩa không thể thiếu cho mỗi con người chúng ta. Sau đây là toàn thơ nguyên văn:

“Hình hài của mẹ cha cho

Trí khôn đời dạy, đói no tự mình

Có chí thì ham học

Bất chí thì ham chơi

Trí khôn tạo nên người

Đức nhân tìm ra bạn

Thành đạt nhờ trí sáng

Danh rạng nhờ đức dày

Làm nên nhờ có thầy

Đủ đầy nhờ có bạn

Gái ngoan nhờ đức hạnh

Trai mạnh nhờ lực cường

Xinh đẹp lắm người thương

Lực cường nhiều người trọng

Biết thích nghi dễ sống

Biết năng động thì bền

Đủ tài trí làm nên

Có sức bền thì thắng

Biết mình khi hoạn nạn

Hiểu bạn lúc gian nguy

Nghèo hèn bởi tự ty

Ngu si vì tự phụ

Tài đức cao hơn phú

Hạnh phúc đủ hơn giàu

Sống trung tín bền lâu

Tình nghĩa sâu hạnh phúc

Đủ tài thì đỡ cực

Đủ sức lực đỡ nghèo

Dốt nát hay làm theo

Hiểu nhiều ưa tự lập

Hỏng việc vì hấp tấp

Va vấp tại vội vàng

Cảnh giác với lời khen

Bình tâm với lời trách

Quá nghiêm thì ít bạn

Dễ dãi bạn khinh nhờn

Không hứa bậy là khôn

Không tin xằng ít vạ

Làm ơn đừng mong trả

Được ơn chớ có quên

Nhu nhược bị ép chèn

Quá cương thường bị gẫy

Cái quý thì khó thấy

Dễ lấy thì của tồi

Của rẻ là của ôi

Dùng người tồi sinh vạ

Đẹp lòng hơn tốt mã

Nền nã hơn kiêu kỳ

Thận trọng từng bước đi

Xét suy khi hành động

Hiểu biết nhiều thì sống

Luôn chủ động thì thành

Cẩn thận trước lợi danh

Giữ mình đừng buông thả

Tránh xa phường trí trá

Tai vạ tại nể nang

Tài giỏi chớ khoe khoang

Giầu sang đừng kênh kiệu

Học bao nhiêu cũng thiếu

Hiểu mấy cũng chẳng thừa

Nhân đức chẳng bán mua

Được thua không nản chí

Đủ đức tài không lụy

Đủ dũng khí chẳng hàng

Có vợ đảm thì sang

Có bạn vàng thì qúy

Đói nghèo vì bệnh sĩ

Quẫn bí dễ làm liều

Tỉnh táo với tình yêu

Biết điều khi xử thế

Lo việc nhà cớ kể

Hiếu đễ chớ đếm đong

Giữ trọn chữ hiếu trung

Với tổ tiên gia tộc

Cây tốt tươi nhờ gốc

Được phúc lộc nhờ nguồn

Sống bất nghĩa tai ương

Sống bất lương tù ngục

Phải cầu xin là nhục

Chịu khuất phục là hèn

Hay đố kỵ nhỏ nhen

Thích ép chèn độc ác

Lắm gian chuân càng sáng

Nhiều hoạn nạn càng tinh

Với mình phải nghiêm minh

“Chúng sinh” cần nhân ái

Đang thắng phòng khi bại

Gặt hái phòng mất mùa

Thói quen thì khó chừa

Quá say sưa khó tỉnh

Sống ỷ lại ăn sẵn

Dễ bạc phận bán mình

Sống dựa dẫm ngu đần

Sống bất cần phá sản

Hay đua đòi hoạn nạn

Quá nể bạn tại ương

Gia đình trong yêu thương

Sống bình thường cũng hả

Nếu thình thương man trá

Gắn vàng lá cũng tan

Biết dạy dỗ con ngoan

Chịu bảo ban con giỏi

Trí khôn nhờ học hỏi

Cứng cỏi nhờ luyện rèn

Sống vì nhau sẽ bền

Ích kỷ thường tan vỡ

Rèn con từ mới nở

Khuyên vợ lúc mới về

Muốn hiểu cần lắng  nghe

Thích khoe thường trí cạn

Kẻ tồi chới xấu bạn

Khốn nạn quên mẹ cha

Tốt đẹp dễ khoe ra

Xấu xa hay đậy lại

Có ích thì tồn tại

Có hại sẽ tiêu vong

Nhiều tham vọng long đong

Lắm ước mong lận đận

Biết được mình là sáng

Hiểu được bạn là khôn

Khiêm tốn là tự tôn

Kiêu căng là tự sát

Nói trước thường khó đạt

Hèn nhát thì khó thành

Thù hận bởi lợi danh

Tranh giành vì chức vị

Giàu sang sinh đố kỵ

Tài trí sinh ghét ghen

Tham giàu thì cuồng điên

Tham quyền thì độc ác

Vì tiền thì dễ bạc

Vì tình nghĩa bền lâu

Người hiểu nói chọn câu

Kẻ ngu thường xốp nổi

Có quyền sinh hám lợi

Có tội dễ xun xoe

Khờ dại hay bị lừa

Nói bừa hay vạ miệng

Đa ngôn thì tai tiếng

Ngậm miệng dễ được tin

Hám lợi hay cầu xin

Hám quyền hay xua nịnh

Tham quan thường bất chính

Xu nịnh thường tà gian

Lười biếc hay kêu van

Thật thà hay oan trái

Thẳng thắn hay bị hại

Thông thái hay bị ngờ

Chiều con quá con hư

Tiền của dư con hỏng

Giầu mạnh thì thao túng

Nghèo vụng dễ theo đuôi

Người tài giỏi khó nuôi

Kẻ chây lười khó bảo

Thành tâm thì đắc đạo

Mạnh bạo việc dễ thành

Quân tử thì trọng danh

Kẻ tiểu nhân trọng lợi

Bất tài hay đòi hỏi

Lọc lõi khó khiêm nhường

Tình nghĩa nặng khó quên

Nợ nhân duyên khó trả

Khó thuần phục kẻ sĩ

Khó phòng bị tướng tài

Biết chấp nhận thảnh thơi

Hay hận đời đau khổ

Càng quý càng khó giữ

Càng nợ càng khó đòi

Nhà dư của hiếm hoi

Nhà lắm người bạc cạn

Khó gần người quá sạch

Mất khách tại quá nghèo

Dễ nổi danh khó bền

Dễ kiếm tiền khó giữ

Kiếp người là duyên nợ

Lành vỡ lẽ thường tình

Sướng khổ tự lòng mình

Bại thành tùy lực trí

Thời gian chớ uổng phí

Thời cơ đừng bỏ qua

Biết suy xét sâu xa

Vững vàng khi thành bại

Cần học và hành mãi

Sẽ gặt hái thành công

Cuộc đời như một dòng sông

Có bồi có lở thẳng cong lẽ thường”[Nguyễn Đức Bảo - Cách mạng tiền khởi nghĩa]

Chắp Tay con lạy Tổ Sư tâm nguyện lòng nhẹ tâm khai đạo mầu

Trên đây là bài “ Tâm Ngôn” của vị lãnh đạo cấp cao trong Quân đội đã nghỉ hưu, tình cờ tôi có nhân duyên may mắn, được bác Bảo tặng cho, và không biết tự lúc nào, bài thơ đã in sâu trong tâm trí tôi, và giúp ích cho tôi rất nhiều trong cách đối nhân xử thế, trong mọi mối quan hệ tình cảm gia đình, bạn bè. Là Phật tử tuy chưa có duyên hiểu sâu về Phập Pháp nhưng tôi thấy được những lợi ích và hạnh phúc vô cùng lớn lao, khi ngộ ra được ánh sáng Phật pháp mà bài thơ đã chỉ ra, đó là chỉ có “ làm việc thiện, tránh xa việc ác”, sống trung thực thì trong cuộc sống của chúng ta mới rạng ngời có ý nghĩa và thành công trên con đường tu tập, nên khi thuộc lòng bài thơ này tôi có mấy lời xuất phát cảm nhận từ trái tim mình đó là:

“ Học thuộc những trang thơ này

Là như tìm thấy vận may trên đời

Đối nhân xử thế tình người

Luật “nhân - quả” kiếp luân hồi chẳng sai”[Ngô Thị Tuyết - Hiệu Diệu Trinh].

Kích hiệu niệm Phật nhớ lời Tổ xưa

Theo "Phật ngôn" tức Kinh Pháp Cú hòa thượng Thích Minh Châu dịch, cho biết mọi sự vật và hiện tượng này có được đều do nhân duyên hòa hợp mà thành, tụ hay tán đều do các nhân duyên của nó. Tuy nhiên, tất cả nhân duyên tốt hay xấu đều do ý con người tạo ra " muốn có kết quả tốt thì trước phải gieo nhân tốt", không thể thiếu một duyên nào khác.

Những cảm nhận của tôi về bài thơ “ Tâm Ngôn”, dẫu chưa thể hiện tượng hết nội dung tư tưởng mà tác giả gửi gắm trong bài thơ. Tuy nhiên, mấy lời cảm nhận của tôi, nó cũng là một trong những hướng tìm hiểu, khai thác ứng dụng về đạo lý làm người, sống tốt đạo đẹp đời. Nếu có gì khiếm khuyết không phải mong các Phật tử, tri thức hoan hỷ bổ khuyết cho bài thơ, ý nghĩa của nó hoàn thiện về nội dung, hoàn chỉnh về hình thức tốt hơn.

Cuối cùng, con xin nguyện năm phần hương cầu Tam Bảo mười phương gia hộ chúng sinh, Phật tử, tri thức, gia đình bác Nguyễn Đức Bảo mạnh khỏe bình an, khai tâm, trí sáng, vạn sự cát tường như ý. 

 Nam Mô Bản sư Thích Ca Mâu Ni Phật

Phật tử :  Ngô Thị Tuyết - Hiệu Diệu Trinh – thôn Viêm Xá, xã Hòa Long, TP Bắc Ninh