Vừa qua Trang phattuvietnam.net có đăng bài viết "Hòa thượng Bảo Nghiêm thuyết pháp tại chùa Xuân Lan". Buổi sáng tôi có gửi phản hồi như sau: "Xin
thành kính tri ân công đức của thầy Bảo Nghiêm đã không quản ngại đường
xá xa xôi để đem ánh sáng Phật pháp đến tận miềm biên viễn nơi địa đầu 
tổ quốc. Song nhìn hình ảnh của bài viết con có một thắc mắc nhỏ: Một 
buổi thuyết pháp của Hòa thượng Phó chủ tịch, Trưởng ban Hoằng pháp 
Trung ương mà thính chúng chủ yếu là người già và phụ nữ. Không biết Hòa
thượng có suy nghĩ gì về thực trạng PGVN không?" 
Buổi chiều tôi đã nhận được trả lời từ Thầy Bảo Nghiêm. Con xin phép đăng nguyên văn lời Thầy: “Vừa
có người nói, thầy đã đọc phản hồi của con. Hữu Đức ơi, thầy cảm ơn câu
hỏi này. Thầy trăn trở lắm nhưng bàn tay không che được mặt trời. Đi 
đâu giảng pháp thầy cũng khuyến cáo tất cả mọi tầng lớp đến chùa. Tri ân
Hữu Đức”.
Nhân đây tôi xin bàn luận câu nói trên của Thầy, đứng trên quan điểm cá nhân để mọi người cùng suy ngẫm.
Thầy
Bảo Nghiêm dù rất trăn trở và dấn thân hoằng pháp không biết mệt mỏi 
suốt những năm qua, gây dựng nhiều đạo tràng, gây dựng nhiều câu lạc bộ 
thanh niên Phật tử, không quản ngại gian khó, Thầy giảng pháp ở khắp mọi
miền tổ quốc, nhất là những Pháp hội lớn đều không thiếu vắng thầy. 
Thế
nhưng Thầy chỉ có một báo thân mà không phải có 33 ứng thân như Bồ tát 
để có thể ứng hiện cùng một lúc tất cả các nơi đang cần Thầy. Thầy cũng 
chỉ có 2 bàn tay mà không phải là ngàn tay như Bồ tát để có thể che kín 
bầu trời. 
Nói như thế để thấy rằng sự nghiệp hoằng pháp và chấn hưng PGVN cần có sự hợp sức của tất cả tăng ni phật tử VN.
Trách nhiệm của chư Tôn đức Tăng Ni
Tăng
Ni là những bậc xuất gia, từ bỏ mọi ham muốn, cám dỗ vật chất, dục vọng
tầm thường để bước vào con đường tu hành theo lời Phật. Do vậy người 
xuất gia phải quyết chí tiến tu để thành chính quả nếu không bỏ phí cả 
một đời một kiếp tu hành.
Giữ gìn giới đức, phẩm hạnh, oai nghi của người xuất gia:
Người xuất gia nghiêm trì giới luật, sống cuộc đời đạo hạnh, giản dị 
thanh cao, không ham vật chất, danh vọng. Từng lời nói, việc làm đều 
toát nên vẻ từ ái khoan dung. Một bậc chân tu như vậy sẽ là tấm gương 
sáng ngời cho đạo hạnh, phẩm chất của người tu hành, có tác dụng cảm hóa
được mọi người, lôi cuốn được  mọi người đến với đạo, được chính quyền 
và người dân nể phục.
Rất
tiếc gần đây có một số thầy tu không giữ được giới luật, có những việc 
làm, hình ảnh gây phản cảm cho xã hội. Như vụ nhà sư Hàn Quốc đánh bạc, 
sư cô Đài Loan dùng hàng hiệu, sư Thái Lan tụng kinh nhảy híp hốp; ở Vn 
là nhà sư chụp ảnh xì - tin, nhà sư trang điểm xách váy cho người đẹp, 
sư hoàn tục trộm SH, bảo vệ của thầy Tâm Mẫn hành hung người.
Những
sự việc đó tuy không nhiều nhưng con sâu làm giầu nồi canh, ảnh hướng 
đến uy tín của giáo hội, làm thối bồ đề tâm của hàng Phật tử, là cơi hội
cho ngoại đạo công kích cải đạo tín đồ.
Nhân
đây cũng xin kể thêm: những lúc ngồi nói chuyện với bạn bè, người thân 
hay đồng nghiệp đôi khi tôi cũng hay lồng ghép giáo lý nhà Phật vào câu 
chuyện để hoằng pháp một cách nhẹ nhàng nhưng có lúc nhận được phản hồi 
từ họ rằng “sư bây giờ đi tu như cái nghề, nhiều sư giầu lắm, có cả 
xe sang, điện thoại sành điệu, sư ăn cái này, uống cái kia, quát mắng 
thờ ơ với Phật tử, đi cúng lấy tiền cao, chỉ nhà giầu mới nhờ được…”. 
Những
thông tin như thế được truyền từ người này sang người kia làm cho xã 
hội có cái nhìn thiếu thiện cảm với đạo Phật và người xuất gia, rất khó 
khăn trong việc hoằng dương Phật pháp. 
Cũng
có lẽ vì thế mà bản thân tôi cũng thỉnh thoảng làm các chương trình từ 
thiện, nhưng thú thực vận động mọi người đóng góp ủng hộ bệnh nhân, 
người nghèo còn dễ hơn là vận động cúng dường chùa này thầy kia.
Hoằng pháp độ sinh:
Các thầy xuất gia vinh dự được mang họ Thích, là dòng dõi của Như Lai 
thì hơn ai hết quý thầy nhận thức được vai trò của mình trong việc thay 
Phật hoằng truyền Phật pháp tại thế gian, là tận độ chúng sinh.
Người
xuất gia không phải là người trông chùa hay là thầy cúng đơn thuần. Mà 
trong mỗi khóa lễ quý thầy nên giảng giải lời kinh ý Phật, lồng ghép các
câu chuyện, các tình huống ở đời dưới quan điểm giáo lý Phật giáo, 
giảng giải các bài học đạo đức hiếu hạnh, hướng dẫn Phật tử sống có đức 
độ, từ bi yêu thương mọi người theo tinh thần Phật giáo. Chứ không phải 
mỗi khóa lễ các thầy chỉ tụng kinh xong rồi về thì Phật tử đi chùa biết 
bao giờ mới ngộ đạo và hiểu đạo.
Người
xuất gia không phải lấy chùa làm trốn tránh đời hoặc đóng cửa một mình 
mình tu, sáng tối tụng hai thời kinh rồi cầu nguyện cho tất cả chúng 
sinh đều thành Phật đạo đã là xong mà phải biến cái lời cầu nguyện ấy 
bằng hành động. 
Đó
là quý thầy phải mở rộng cửa chùa tổ chức khóa tu cho tất cả mọi người 
cùng tu. Các thầy không có điều kiện tự tổ chức được thì có thể liên kết
các chùa cùng tổ chức, các thầy không giảng đạo được thì mời thầy giảng
sư về giảng đạo cho Phật tử.
Không
chỉ tổ chức khóa tu mà còn tổ chức các buổi sinh hoạt cộng đồng, vui 
trung thu, mừng thọ, phát học bổng cho học sinh, tuyên dương gương Phật 
tử tinh tấn…
Mỗi
khi Phật tử có nhu cầu tâm linh, hay gặp hoạn nạn xin đừng thờ ở bỏ mặc
Phật tử mà kêu gọi mọi người cùng chung tay theo tinh thần lá lành đùm 
lá rách.
Có nhiệt huyết, có hạnh nguyện dấn thân:
Những vùng sâu vùng xa, biên giới, hải đảo; vùng tây bắc, đông bắc, tây
nguyên, tây Thanh- Nghệ, tây nam bộ , những nơi đó Phật giáo còn trắng,
còn thiếu và yếu cần lắm những bước chân hoằng pháp của quý thầy về đây
gieo trồng Phật pháp. Vừa giữ yên phên giậu quốc gia vừa mở mang Phật 
giáo.
Nhưng rất tiếc PGVN còn chưa thực sự quan tâm chú trọng việc này, Những
nơi đó không có chùa và không có sư, một số tỉnh miền núi tây bắc còn 
chưa thành lập được ban trị sự, rất ít các thầy dám dấn thân chịu đựng 
gian khổ về đó lập chùa tu hành, hoằng pháp  mà để vùng đất này cho Tin 
Lành Công giáo ra sức khai phá. 
Những vụ tin lành Đề ga, vụ Mường Nhé vừa qua là bài học đắt giá cho việc chúng ta bỏ quên việc hoằng Pháp tại những vùng này .
Các
thầy du học nước ngoài, học xong xin hãy về nước, các thầy tốt nghiệp ở
các trường cao đẳng, học viện PG khi ra trường các quý thầy đem kiến 
thức và sức trẻ phụng sự đạo pháp và chúng sinh, các thầy không chỉ có 
tu và làm trụ trì ở các nơi có điều kiện như thành phố. 
Các
thầy tu học ở chùa Phật Quang, Chùa Hoằng Pháp, ở các thiền viện, ở 
Chùa Bằng khi đã trưởng thành về đạo lực rất mong thầy bổn sư và giáo 
hội cắt cử các thầy về trụ trì tại các chùa ở những nơi còn thiếu vắng 
Phật pháp để gây dựng phong trào tu học . Trong lịch sử đức Phật đã từng
khuyên các đệ tử của mình mỗi thầy đi một hướng để giáo hóa chúng sinh.
Chúng
ta đã có những tấm gương điển hình như câu lạc bộ hoằng pháp trẻ thành 
tp HCM, thầy Minh Đăng ở Cưm’ga, thầy Tâm Quán ở chùa Diên Quang, 6 thầy
ở Khánh Hòa ra trụ trì tại Trường Sa, những thầy đó với sức trẻ, sự 
nhiệt tình và và tâm nguyện dấn thân các thầy đã đến những nơi xa xôi có
điều kiện kinh tế khó khăn để hoằng truyền Phật Pháp . Kể từ ngày có 
thầy, Phật giáo tại nơi đã đó đơm hoa kết trái.
Giá
như trong hàng vạn tăng ni trong cả nước hiện nay đều có hạnh nguyện 
dấn thân hoằng pháp như vậy thì quý biết mấy, thầy Bảo Nghiêm đã không 
phải thốt lên rằng: Một bàn tay không che nổi mặt trời. 
Trách nhiệm của người Phật tử
Sự thịnh suy của Phật giáo không chỉ có trách nhiệm riêng của các thầy mà còn có trách nhiệm của người Phật tử. 
Chúng
ta nhìn thấy thực trạng PGVN mà chỉ biết thở ngắn than dài hoặc chỉ 
biết quy trách nhiệm cho giáo hội cho các thầy.  Không ai khác,chính 
chúng ta phải nhận trách nhiệm của mình trong đó và phải hành động và 
chứng tỏ mình là một phật tử chân chính. Một phật tử chân chính là một 
Phật tử: 
Phật
tử phải hiểu đạo: Phật tử là con Phật, con nhà tông không giống lông 
thì giống cánh, chúng ta nhận là con Phật mà chúng ta không hiểu Phật, 
không hiểu lời dậy của Phật, không hành trì theo lời Phật thì có được 
gọi là Phật tử không hay chỉ là giả Phật tử.
Hàng
tháng chúng ta đi chùa không phải mê tín, van vái cầu xin Phật ban cho 
cái này cái kia mà phải xác định mục tiêu chính đi chùa là để cầu đạo và
học đạo, học làm người, học nhân cách sống cao đẹp theo lời Phật dậy.
Để
hiểu được đạo thì người Phật tử phải đến chùa học đạo, tham dự các lớp 
học giáo lý do các thầy thuyết giảng, tham dự các khóa tu do nhà chùa tổ
chức. Đừng để tình trạng đi chùa mấy chục năm mà không hiểu đạo là gì?
Để
hiểu đạo Phật tử có thể mua sách báo Phật giáo về đọc như cuốn sách 
Phật học phổ thông, mua băng đĩa thuyết giảng của các thầy như Bảo 
Nghiêm, Chân Quang, Chân Tính, Thanh Từ, Trí Quảng, Nhật từ, Phước 
Tiến.. hoặc các băng đĩa do các chùa Bằng, Chùa Hoằng Pháp, chùa Phật 
Quang, chùa Giác Ngộ phát hành. 
Giới
trẻ có thể vào các trang web Phật giáo để học. Bản thân tôi là một 
người trẻ, công việc tiếp xúc với mạng máy tính nhiều nên tôi thường 
xuyên vào các trang như phattuvietnam.net, thuongchieu.net,  Thư viện 
Hoa sen, Phật pháp ứng dụng, Pháp âm đạo phật ngày nay để đọc và nghe 
giảng Phật pháp. Tôi đến với Phật pháp là qua các trạng mạng như thế.
Người
xưa có câu: thân người khó được, phật pháp khó cầu. Ấy vậy mà ngày nay,
khi băng đĩa, sách Phật giáo in ấn rất nhiều mà chúng ta không chịu 
mua, không chịu nghe, không chịu đọc. Ngày nay các thầy đi giảng pháp 
cũng rất nhiều mà chúng ta có chịu đến chùa để nghe Pháp đâu. Một buổi 
thuyết pháp của thầy giảng sư tại chùa mà chỉ có mấy trăm hoặc mấy chục 
cụ già mà toàn phụ nữ nghe giảng. Chẳng lẽ đạo Phật đã biến thành đạo 
của người già và phụ nữ từ bao giờ. 
Lỗi
này tại ai? Tại các thầy ngăn cấm người trẻ, thanh niên đàn ông đến 
chùa hay tại chính quan niệm của chúng ta: đi chùa là để dành cho phụ 
nữ, trẻ vui nhà già vui chùa. 
Đợi  đến lúc già mới đến chịu đến chùa học đạo lúc đó già rồi, sức tàn lực kiệt liệu tu học có còn kịp chăng?
Phải là tấm gương đạo đức nhân cách cho mọi người.
Người Phật tử tại gia phải là người Phật tử thuần thành, giữ gìn được 
tam quy ngũ giới. Đã quy y là phải học và hành theo lời Phật dậy.
Trong
gia đình là người ông, người bà mẫu mực, nhân từ, khoan dung. Là người 
chồng, người vợ thủy chung có trách nhiệm với gia đình, là người cha 
người mẹ yêu thương chăm lo cho con cái, là người con hiếu thảo ngoan 
ngoãn. 
Là người bạn, người đồng nghiệp, người hàng xóm nhân đức, thân thiện, tôn trọng mọi người..
Chúng
ta đi chùa học đạo là học đạo làm người, ta đi chùa thì phải là người 
sống có đạo đức nhân cách cao đẹp hơn hẳn người không có đạo. Chúng ta 
có thể tự hào rằng tôi là người tốt, người nhân đức do tôi là Phật tử, 
là do tôi đi chùa học đạo, sống có đạo. Chứ đừng để người thân và người 
khác nói rằng ông ấy bà ấy đi chùa rồi mà còn gian tham, ác độc, ăn điêu
nói đặt, trộm cắp, văng tục chửi bậy…thật là vừa xấu hổ mà còn vừa làm 
xấu hình ảnh của người Phật tử.
Là
người Phật tử, mỗi khi người khác nhìn vào đều yêu mến, cảm phục có như
thế mới là tấm gương, là nguồn động viên, nguồn cảm hứng cho người khác
vào đạo. Rằng ông ấy bà ấy từ ngày đi chùa đã sống tốt hơn, hoàn thiện 
hơn…
Là người hộ pháp và thực hiện Phật giáo hóa gia đình.
Chúng ta đã biết đi chùa học đạo thì chúng ta sẽ hiểu đạo và khi đã 
hiểu đạo thì chúng ta sẽ thấy mình có trách nhiệm trong việc hộ trì Phật
pháp. Người Phật tử sẵn sàng đóng góp công của cho giáo hội và nhà chùa
để hoàn thành các Phật sự như: công đức xây dựng, cúng dường tăng ni, 
ấn tống kinh sách, tham gia làm tình nguyện viên cho các hoạt động như 
tổ chức khóa tu, thắp sáng niềm tin, tiếp sức mùa thi, các chương trình 
từ thiện của nhà chùa của giáo hội…
Là
người giữ gìn cảnh quan, môi trường ngôi chùa mà mình hằng ngày tu học 
được sạch đẹp văn minh, không chen nhau lễ bái, không đốt vàng mã, không
cài tiền lẻ..
Là
người Phật tử phải có trách nhiệm trong việc Phật giáo hóa gia đình. 
Chúng ta phải có trách nhiệm khuyên bảo, khuyến khích con cháu người 
thân đi chùa học đạo. Đặc biệt là là cho con cháu đến chùa học đạo ngay 
từ khi còn nhỏ. Học Phật không bao giờ là sớm. Tuổi trẻ mà đã biết đạo 
thì có sức khỏe có trí lực, có điều kiện ứng dụng lời phật dậy vào trong
cuộc sống, có thể đóng góp nhiều cho gia đình và xã hội.
Con
trẻ như một tờ giấy trắng nếu ta tô hồng thành hồng, tô đen thành đen, 
đưa con cháu đến chùa học đạo ngay từ khi còn nhỏ là chúng ta tạo cơ hội
cho con trở thành một người tốt, sống có ích, có con đường tâm linh 
thánh thiện. Trẻ chúng ta không uốn nắn theo giáo lý nhà Phật để khi 
chúng lớn nhiễm thói hư tật xấu ở đời lúc đó chúng ta có thể khuyên con 
cháu đến chùa được ko? Nhân gian có câu: trẻ không uốn, cả gãy cành là 
vậy.
Chúng
ta là Phật tử có trách nhiệm Phật giáo hóa gia đình, đừng để mình biết 
đi chùa mà con cháu không biết đi chùa, đừng để bố làm thầy mà con đốt 
sách, mình là Phật tử mà con cái lại cải đạo theo đạo khác, lúc đó bàn 
thờ tổ tiên còn không giữ được chứ đừng nói đến bàn thờ Phật trong nhà. 
Chúng
ta đừng nghĩ vấn nạn cải đạo là việc của giáo hội phải giải quyết. 
Chúng ta đừng có nghĩ việc cải đạo nó chỉ xẩy ra ở nước này nước khác mà
không phải ở Việt nam. Đừng nghĩ việc cải đạo chỉ xảy ra ở nhà này nhà 
kia mà không phải là con cháu nhà mình.
Chúng ta đừng có thái độ thụ động, trông chờ hay bàng quan như thế, 
việc cải đạo có thể đến với chính con cháu mình, nhất là cải đạo trong 
hôn nhân.
Chúng ta cho con đi chùa học đạo từ nhỏ là đã trang bị cho con một con 
đường tâm lính hướng thượng, là tạo cho con biết trân trọng và giữ 
truyền thống tâm linh của gia đình của dân tộc, là đã tạo cho con một 
sức đề kháng trước việc dụ dỗ cải đạo của tôn giáo khác.
Thiết
nghĩ việc hoằng dương Phật pháp là trách nhiệm không chỉ của giáo hội 
mà của tất cả tăng ni Phật tử. Mỗi chúng ta là một chiếc đũa, cùng nhau 
đồng lòng, hợp sức sẽ thành bó đũa. Bó đũa ấy sẽ có nguồn sức mạnh to 
lớn để có thể chấn hưng Phật giáo Việt nam.