PHẬT THÍCH CA NÓI KINH A DI ÐÀ
NGÀI VÂN THÊ LÀM LỜI SỚ SAO
*******
QUYỂN THỨ BA
(tiếp theo)
Thích Vô Ác Ðạo
Này Xá Lợi Phất! Ông chớ nói
loài chim ấy chính do tội báo sanh ra. Sở dĩ vì sao? Cõi nước Phật kia,
không có ba đường ác! Này Xá Lợi Phất! Cõi nước Phật kia danh ác đạo còn
không, huống chi có thật; các loài chim ấy đều do đức Phật A Di Ðà muốn
cho pháp âm được lưu bố nên ngài biến hóa ra.
Sớ: Ðây là phòng có người nghi: Cõi Tịnh
Ðộ nhơn sao mà có súc sanh, thành ra không hiệp với lời ước nguyện của
ngài Pháp Tạng? Cho nên nói rằng: Nước kia thật không có ác đạo; do Phật A
Di Ðà, ngài muốn cho pháp âm được lọt vào tai mỗi người nên dùng sức thần
thông mà biến hóa ra, chớ chẳng phải thật có súc sanh. Và lại chẳng đồng
với chim ở cõi trời vì hay thuyết pháp.
Sao: “Nhơn sao” là: Do cái nguyên nhơn tối
tăm ngu si nên kết cái quả sanh trong loài súc sanh; bởi cái nhân xan tham
tật đố nên kết cái quả sanh trong đường ngạ quỉ; còn cái nhơn bằng tội
thập ác, tội ngũ nghịch thì kết cái quả sanh trong địa ngục, chung gọi là
tam ác đạo (hạ ác: súc sanh; trung ác: ngạ quỉ; thượng ác: địa ngục).
Vì trong sáu đạo: Ðạo Trời (loài
trời) là thượng thiện; đạo người (loài người) trung thiện; đạo Thần Tu La
là hạ thiện; cho nên chỉ ba đạo này (địa ngục, ngạ quỉ, súc sanh) gọi là
rất ác.
Luận rằng: Tạo cái nhơn nơi tâm
tịnh thì kết cái quả sanh trong cõi tịnh; lẽ não cõi Tịnh Ðộ mà có ác đạo?
Như cõi kia có ác đạo thật thì thành ra chỗ tạp uế, không khác chi cõi Ta
Bà, đâu đặng gọi là Cực Lạc, cho nên có tâm nghi vậy.
“Bản nguyện” là: Kinh Ðại Bổn,
ngài Pháp Tạng nguyện rằng: “Khi ta thành Phật, trong cõi ta không có ngạ
quỉ, súc sanh, nhẫn đến loài quyên phi xuẩn động”. Lại nguyện rằng: “Người
trong cõi ta đều không nghe đến cái danh bất thiện, huống chi là có thật;
chẳng đặng nguyện ấy, quyết không làm Phật”. Lẽ nào nay quả Phật Ngài đã
thành, lại trái với nguyện trước? Cho nên nói rõ rằng nước kia vốn không
ác đạo, chẳng những mắt không thấy, mà tai cũng không nghe đến. Bởi vì chỗ
nghe vào tai là chỉ nghe vạn đức hồng danh của chư Phật, Như Lai. Và những
hiệu tốt: Bồ Tát, Thanh Văn, và chư thiên, thiện nhơn, quyết không có danh
tự của 3 ác đạo lọt vào lỗ tai, thật vậy.
“Biến hóa” ra là: Tự lập lời nạn
rằng: Ðã không súc sanh, nay chim bạch hạc, khổng tước v.v... từ chỗ nào
bay đến ở nước kia? Thành thử chỉ ra căn do ấy: là Ðức Phật A Di Ðà biến
hóa ra, chớ chẳng phải thật có. Như trong Quán Kinh nói: Ngọc Châu như ý,
nó phóng ra sắc vàng, hào quang vi diệu hóa làm loài chim trăm sắc báu tốt
đẹp thật vậy.
“Pháp Âm tuyên lưu” là: Chữ
Tuyên là tuyên bố, từ trên khắp dưới ví như lời của vị quốc chủ. Chữ “lưu”
là lưu thông, từ gần đến xa, ví như nước chảy. Ðức Phật Ngài muốn pháp âm
của ngài giáp khắp không hở; cho nên chẳng những dùng người để thuyết pháp
mà cũng khiến tiếng của các loài chim kia đều diễn nói pháp mầu, không xứ
nào, không thời nào, mà chẳng được nghe. Ðó là sức đại thần thông, ngài
biến hóa ra; đâu đồng với cái nhơn ngu ám mà mắc quả báo thiệt làm loài
chim, súc sanh ư? Song biến hóa đây cũng có hai nghĩa: 1.- Như Phật sai vị
hóa nhơn nói các pháp môn. 2.- Trong tánh sẵn đủ các pháp; y trong tánh
khởi hạnh tu, trên quả tự hay sắc và tâm dung lẫn, y và chánh không hai
thảy đều thuyết pháp. Thế thời tiếng chim diễn nói, pháp nó vẫn tự nhiên,
chẳng phải Phật ngài có tâm, riêng biến làm vậy.
“Chẳng đồng chim trời” là: Kinh
Chánh Pháp Niệm Xứ nói: ‘Các đức Chúa Trời dạo đi chơi trong ao, chim Phù,
chim Nhạn v.v... đều kêu ra tiếng tăm, tỏ bày lời kệ lời tụng để chỉ bày
việc vui ngũ dục (14), rốt rồi cũng đều là vô thường, chẳng nên mê đắm lắm
các ngài ơi!
Các trời nghe rồi, có vị tỉnh
hồn đến đỗi rơi lụy!” Ðây là thiệt loài chim, bởi kiếp trước khi còn làm
người ở đời, miệng hay nói pháp mầu mà không chuyên tâm lo việc chơn tu
nên nay mắc quả báo làm các loài chim, ở chốn thiên cung. Do thói quen đời
trước nên nay dù làm chim còn nhớ thuyết pháp, chẳng phải như cõi Tịnh Ðộ
đức Phật Ngài biến hóa nên nói chẳng đồng vậy!
Sớ: Hỏi: Ngài Pháp Tạng nói lời kệ rằng:
“Ðịa ngục, ngạ quỉ, súc sanh, đều sanh về trong cõi của ta”. Sao nói cõi
kia không ác đạo? Ðáp: Ý lời kệ rõ chẳng đợi biện nghi; người nữ sanh về
nước kia, nghĩa cũng như vậy.
Sao: “Ý lời kệ tự rõ” là: Ngài Pháp Tạng
Tỳ kheo, nguyện rồi nói lời kệ. “Trước nói rằng: Ðịa ngục; Ngạ quỉ, súc
sanh, đều sanh trong cõi của ta”; kế đó ngài lại nói rằng: “Tất cả người
sanh về, tu tập hạnh thanh tịnh, như thân sắc vàng của chư Phật, tướng tốt
đều trọn đủ”. Thời biết chắc người ấy, ở cõi Ta Bà đã trồng duyên Tịnh Ðộ,
cho nên đặng sanh về; đã đặng sanh về nước kia, dứt hết cội gốc ác đạo,
đến thành bực Thượng thiện, tướng hảo như Phật, nào còn cái hình thể địa
ngục, ngạ quỉ, súc sanh ngày trước ư?
“Người nữ sanh về kia cũng vậy”
là: Trong Luận nói: “Người Nữ và người thiếu căn đều không sanh về”. Cho
nên viện dẫn lệ theo trên. Cũng do người nữ đời trước có tu tịnh nghiệp;
một phen sanh về nước kia đủ tướng trượng phu, không còn hình người nữ
vậy. Nay vẽ bản đồ cửu phẩm vãng sanh còn để cái hình người Nữ, là lầm
vậy. Ðó là cái tướng niệm Phật khi ở cõi Ta Bà, chớ chẳng phải cái tướng
khi đã vãng sanh về Cực Lạc vậy. Hay là hoặc vẽ cái hình đó để tiêu biểu
cái chỗ nhơn địa của người kia, để cho rõ rằng tất cả nam và nữ, hễ ai tu
cũng đều được sanh về cả. Người trí nên xét vậy!
Sớ: Xứng lý thời tự tánh vốn không tham,
sân, si v.v... là nghĩa vô tam ác đạo. Tự tánh vốn đủ pháp môn như huyễn,
là nghĩa biến hóa ra.
Sao: Nếu cứ theo trong pháp môn Bất nhị,
thời tham, sân, si, tức giới, định, huệ. Thế thiện đạo, ác đạo cũng đều
như huyễn, mà huyễn nó không có tự tánh thì chỉ là nhứt tâm; hễ nhứt tâm
chẳng sanh, thời muôn pháp đều dứt.
Phong Thọ Diễn Pháp
Này Xá Lợi Phất! Cõi nước Phật kia, gió vi
phong thổi động, các hàng cây báu và tràng lưới báu, kêu ra tiếng nhiệm
mầu: Ví như trăm nghìn món nhạc đồng thời đều trỗi lên, người nghe tiếng
ấy tự nhiên đều sanh tâm niệm Phật, niệm Pháp, và niệm Tăng.
Sớ: Văn trước nói hàng cây lưới giăng, văn
đây nói các cây lưới ấy, nhơn gió rung động reo ra tiếng ấy, cũng như văn
trên: chim kêu, dạy bảo chúng sanh lợi ích vô cùng tận vậy.
Gió mà nói rằng Vi Phong, là thứ
gió tốt rất tột. Tiếng mà nói là vi diệu, là tiếng hay rất tuyệt. Vi diệu
tức là ý nghĩa hòa nhã. Trăm nghìn món nhạc là: lấy ít sánh nhiều, khen
nhạc kia rất hay. Tiếng nhạc rất hay cõi nhơn thiên cũng không thể bì kịp.
Vì tiếng nhạc cõi kia cũng diễn nói pháp: Căn, Lực, Giác, Ðạo; món món đạo
phẩm. Mà ở đây không nói là bớt văn vậy.
Lại Kinh Ðại Bổn nói: “Gió vi
phong thổi đụng nhằm thân”, mà ở đây không nói đến, cũng là bớt văn vậy.
Sao: Gió vi phong là thứ gió rất tốt; cõi
này có thứ gió gọi là cù phong (bão tố) thổi động (cả 4 phía đều thổi đến)
thời hóa ra nghiêng hồ, đổ nổng; tiếng nó bắt người phải rùng rợn; còn thứ
gió mãnh phong (gió dữ) thổi động thời hóa ra sập nhà, trốc cây, tiếng rất
ghê gớm. Nhẫn đến gió Tỳ Lam thổi động thời hóa ra ngã núi, lở non, hoại
các thế giới, cả vũ trụ loài người không tránh được tiếng của nó.
Ngay như nay nói các thứ gió:
Thứ Minh, Thanh Minh v.v.. (15) các gió, tuy cũng xưng là gió tốt, nhưng
cũng chỉ lay lắc núi rừng làm cho sanh trưởng trăm vật mà thôi. Còn gió ở
nước kia in tuồng như có, in tuồng như không, vì chẳng phải lạnh, chẳng
phải nóng, nhẹ nhàng, hòa dịu, không thể sánh ví với cái gì được.
Trong Quán Kinh nói tám thứ gió
thanh phong (16). Thanh tức là cái ý nghĩa chữ "vi". Huống cõi kia, hàng
cây và các lưới giăng chất nó đều bằng bảy món báu, do nhờ gió vi phong
khua đụng lẫn nhau, tự nhiên reo ra những tiếng tăm vi diệu như trăm nghìn
món nhạc đồng thời trỗi một lượt. Thời 6 tiếng luật âm hòa lẫn với 6 tiếng
luật dương; điệu nhạc bát âm rập rền vang dậy; hòa lại càng hòa, nhã lại
rất nhã. Gió cây cõi kia đã chẳng phải tiếng ty và trúc, đâu có tiếng cung
và thương? Thế mà có thể cùng với trăm nghìn món nhạc đồng lộng lẫy như
thế thật là ít có.
“Nhạc cõi Nhơn, Thiên chẳng kịp”
là như Kinh Ðại Bổn nói: “Trăm nghìn vạn món tiếng nhạc của vị đế vương
trong thế gian chẳng bằng một tiếng rất hay trên cung trời Ðao Lợi. Trăm
nghìn món nhạc trên cung trời Ðao Lợi không bằng một tiếng rất hay trên
cung trời Dạ Ma... Như vậy lần lựa các cõi chư thiên, nhẫn đến không bằng
một tiếng rất hay trong nước Cực Lạc gió thổi rừng cây phát ra tiếng tăm
vi diệu; thật là vượt ngoài cõi người cõi trời vậy.
Câu “cũng diễn nói Ðạo phẩm” là
do trong kinh chỉ nói tiếng diệu âm. Kỳ thật ý gồm tiếng thuyết pháp. Nếu
chẳng phải pháp âm thì làm sao hay khiến người nhớ niệm ngôi Tam Bảo?
Cho nên Kinh Ðại Bổn nói: “Gió
vi phong pháy động, thổi các cây báu, hoặc kêu ra tiếng âm nhạc, hoặc kêu
ra tiếng pháp âm”, lấy đây chứng rõ. Do trước lệ sau, đều là bớt văn vậy.
Câu “gió đụng nhằm thân” là:
Kinh Ðại Bổn nói: “Tất cả loài hữu tình ở nước kia, gặp gió thổi đụng nhằm
thân thể, an hòa vui đẹp, cũng như thầy tỳ kheo đã đặng pháp Diệt Tận Ðịnh
(17), sung sướng biết bao!” Thế cũng là cái lối thuyết pháp bằng cách
không thuyết pháp vậy.
Sớ: Lại các thứ bảo thọ ấy, trong 3 món
báu, món này là báu hơn hết vì hay làm Phật sự.
Sao: Luận Trí Ðộ nói: “Báu có 3 món: 1)
Vật báu của người; như 7 món báu của vị Luân vương, vì nó hay biến hóa bố
thí cho những của cải. 2) Vật báu của trời; như: các món báu của chư
thiên, vì nó hay tùy tùng để các trời sai khiến. 3) Vật báu của Phật, như:
Cơm thơm, hào quang... vì nó hay đến 10 phương để làm những Phật sự”. Nay
ở đây nói món báu bằng gió, cây, nó hay thuyết pháp là món báu rất hơn
trong các món báu, vì phẩm lượng nó vượt khỏi ngoài cõi người, cõi trời.
Sớ: Lại cây bảo thọ của Phật nó biết
thuyết pháp, nay đây không nói đó cũng là bớt văn vậy. Vì lệ như văn trên:
ao nước đều biết thuyết pháp. Lại kinh Hoa Nghiêm, kinh Bát Nhã v.v... đều
có nghĩa đây.
Sao: Cây Ðạo thọ là: Kinh Ðại Bổn nói:
“Cây Ðạo tràng của Phật ngồi bằng các món báu trang nghiêm, lưới báu phủ
trên, gió vi phong pháy động, nói ra không biết bao nhiêu tiếng tăm pháp
mầu, vang đến khắp cùng cõi chư Phật. Chúng sanh nghe đến đặng pháp nhẫn
thẩm sâu, trụ vào bực Bất Thối Chuyển, cho đến thành tựu quả Vô Thượng Bồ
Ðề”; nay đây không nói cũng như lời sớ trước dẫn gồm trong văn hàng cây,
nghĩa là nói hàng cây còn biết thuyết pháp, cây của Phật đâu những chẳng
thế; nên nói bớt văn.
Lại theo lệ suy ra, như văn
trước chỉ nói ao báu, lời sớ dẫn văn trong hai bộ kinh thời: nước báu chảy
đi đều nói ra tiếng diệu pháp; lại theo lệ suy đó, như kinh Ðại Bổn nói:
“Cây báu nói đạo tràng của Phật kia, chúng sanh thấy đấy không có cái bệnh
nơi con mắt. Người nghe mùi hương nó cũng không bệnh lỗ mũi, ăn trái nó
lưỡi cũng không bệnh. Hào quang của cây ấy chiếu đến thân thể cũng không
bệnh. Quán tưởng cây ấy, tâm đặng thanh tịnh, không còn chứng bệnh tham,
sân, phiền não”...
Lại nói: “Người thấy cây đây
liền chứng đặng 3 pháp nhẫn” thời biết cây ấy sắc hương và vị của nó cũng
đều diễn nói pháp: Căn, Lực, Giác, Ðạo, các pháp như thế. Chúng sanh nghe
đấy, đều nhớ niệm ngôi Tam Bảo.
Lại theo lệ suy đó: cát vàng
nước kia, thềm đường nước kia, lầu các nước kia, cho đến hoa sen tiếng
nhạc trời, hoa trời, cái y kích đồ đựng thức ăn, tất cả các sự vật của
nước kia cũng đều diễn nói các pháp Căn, Lực, Giác, Ðạo. Ðối với các pháp
ấy, chúng sanh nghe đến, đều nhớ niệm ngôi Tam Bảo.
“Như Kinh Hoa Nghiêm”: Hương,
mây, đài, lưới đều nói ra bài tụng; như cái trống cõi trời Ðao Lợi (18)
diễn lý chơn thuyên không lường (lý mầu tuyệt diệu); rừng cây Bảo Lâm tại
chùa Lôi Âm (19) nói diệu kệ vô sanh (kệ giải thoát).
Lại Kinh Ðại Bát Nhã nói: “Bên
cõi Tịnh Ðộ, cây rừng v.v... các vật trong ngoài thường có gió vi phong
khua động, phát ra tiếng nhiệm mầu nói tất cả pháp, đều không có thật
tánh” v.v... đồng nghĩa đây vậy.
Sớ: Những người khéo hiểu thì ngay cõi đây
cả loại hữu tình và vô tình cũng đều có nói pháp. Như nghe chim Oanh kêu,
khua nhằm cây trúc v.v... Huống nữa cõi Tịnh Ðộ!
Sao: “Những người khéo hiểu” là: Không
chấp cảnh làm cảnh, mà rõ cảnh tức là tâm thì mỗi mỗi vật chi, mỗi mỗi món
gì đều là ý Tổ Sư cả. Nay chỉ nói vài việc thôi.
“Nghe chim Oanh kêu” là xưa có
một ông thầy nhơn nghi một câu trong kinh Pháp Hoa: "Các pháp từ xưa nay,
tướng nó thường vắng lặng”. Tìm xét hết sức lâu mà chưa tỏ ngộ. Một bữa
nọ, thoạt nghe tiếng chim Oanh kêu, liền đặng đại ngộ, là minh tâm kiến
tánh. Ông làm bài tụng tỏ ngộ như vầy: "Các pháp từ xưa nay, tướng nó
thường vắng lặng, xuân đến trăm hoa thơm, cành liễu oanh kêu nhắn”.
“Khua nhằm cây trúc” là: Ông
Hương Nham vì không rõ câu: "Trước khi cha mẹ chưa sanh, cái đó nó ở đâu?"
Dấy niệm bực tức, lên ở tu trên núi. Một bữa cuốc đất, lượm cục đá, quăng
đụng nhằm cây trúc, có tiếng kêu rang rảng, thoạt vậy đại ngộ. Ngài làm
bài tụng tỏ ngộ như vầy: "Một đụng quên chỗ biết; khỏi cần phải tu riết,
cựa mình bày đường xưa (chơn tâm), hết ở lớp thua thiệt”.
Như vậy thời chim khách kêu
trước nhà, lá thông reo ngoài nội, một con muỗi, một con ruồi; một ngọn
cỏ, một lá cây, chẳng luận món nào chẳng diễn bày diệu pháp, khêu gợi đạo
tâm. Huống chi cõi thanh tịnh của chư Phật ư? - Hỏi: Trong kinh nói: "Có
khi Phật thuyết pháp, có khi Phật làm thinh, cả hai không mích bỏ riêng
một nào, sao đây chỉ nói nước chim cây rừng thuyết pháp mãi không thôi,
thế thời có động mà không tịnh? Ðáp: Kinh Ðại Bổn nói: “Người nào muốn
nghe thời riêng người ấy được nghe (là Phật thuyết pháp). Người nào không
muốn nghe thời cũng riêng người ấy không nghe (là Phật làm thinh)”. Thế
thì tịch tịnh hay động dụng đều tùy ở tâm, tức động mà cũng tức tịnh.
Sớ: Xứng lý thời tự tánh có lý hòa lẫn
nhau với trí là nghĩa gió thổi cây rung thành tiếng pháp âm vi diệu.
Sao: Lý gồm muôn pháp như vậy, trí khắp
pháp giới như gió, lý cùng hợp với trí, trí nó tùy lý để rõ bày, nhưng mà
gió cây đều chẳng biết nhau. Lý và trí vốn không hai gốc, trăm nghìn món
nhạc không phải gió động, không phải cây động mà do tâm của nhơn giả động.
Tổng Kết Nhị Nghiêm
Này Xá Lợi Phất! Cõi nước Phật kia thành
tựu công đức trang nghiêm như vậy.
Sớ: Kết văn trên: Chim biến hóa,
gió rung cây, hai món trang nghiêm đều là do cái chỗ "nguyện", "hạnh" công
đức tu nhơn của đức Phật kia mà thành tựu vậy.
Lại công đức "biến hóa", công
đức "Ðại thừa", công đức đồng hư không và công đức của tự tánh, cả bốn món
được thành tựu như trong Luận nói điều trước công đức trang nghiêm, điều
sau công đức trang nghiêm; dưới hai điều ấy nó không hệ thuộc với lời tụng
của luận văn.
Sao: “Do sở nguyện mà được thành
tựu” là: Kinh Ðại Bổn nói: “Ngài Pháp Tạng nguyện rằng: ‘Khi Ta thành
Phật, người trong cõi Ta, tùy theo chí nguyện kia, hễ muốn nghe pháp thời
tự nhiên được nghe”, cho nên chim kêu, cây động đều thành tiếng pháp âm vi
diệu vậy.
“Do sở hành mà được thành tựu”
là: Kinh Ðại Bổn nói: “Sau khi Ngài Pháp Tạng phát nguyện rồi, y lời
nguyện mà tu hành các hạnh như Ngài nói: Ta thường dùng nhan sắc hòa nhã,
lời nói êm ái để lợi ích cho chúng sanh”. Thế nay kết quả đặng thành gió
thổi rừng cây đều nói ra thành tiếng pháp âm vi diệu. Như Ngài nói: “Ðối
với Phật, Pháp và Tăng, ta tín trọng và cung kính”. Thế nay kết quả được
thành chúng sanh nghe pháp đều cảm niệm ngôi Tam Bảo.
Sao gọi là công đức "biến hóa"?
Như trong bài tụng nói: “Các loài chim tạp sắc, loài nào cũng kêu ra tiếng
pháp âm hòa nhã. Người nghe nhớ niệm ngôi Tam Bảo, quên các tướng bên
ngoài, tỏ vào lý nhứt tâm”, phải vậy.
Sao gọi là công đức "Ðại thừa"?
Như trong Luận bài tụng nói: “Người nam tử có thiện căn Ðại thừa và người
không thốt tiếng chê bai Tam Bảo được vãng sanh. Còn người nữ và người
chẳng đủ sáu căn, cả bực Nhị thừa không đặng vãng sanh”, thật thế!
Chữ "Ðẳng" là đồng với hư không
công đức và tánh công đức (20) trong văn trước và sau. Dưới hai câu "Như
thị công đức trang nghiêm" đều chẳng hệ thuộc với lời tụng của luận. Do
lời tụng đây: 1.- Thiếu hai chữ "Hóa làm". 2.- Thiếu hai chữ "Ác đạo", cho
nên riêng nói cho rõ ra đó. Rằng tiếng của loài chim kêu ra nếu chẳng phải
đức Phật ngài (hóa làm) thời người nghe đâu hay quên các tướng trần mà vào
đặng lý nhứt tâm?
Không nói câu "ác đạo" là vì
trong loài người còn không người nữ, giữa bậc thánh cũng không tiểu thánh,
huống nữa có ác đạo ư? Trước sau rõ ràng đã biết nên không nêu nhiều.
Lại hai món công đức của chánh
báo ở ngoài câu "như thị trang nghiêm" nên cũng chẳng nêu.
Sớ: Xứng lý thời tự tánh Bát Nhã khắp cùng
pháp giới là nghĩa chim, cây thuyết pháp.
Sao: Kinh Thủ Lăng Nghiêm lời
sao nói: "Nếu hay chuyển vật (chuyển nổi hoàn cảnh) tức đồng Như Lai vì
ngoài tâm không vật (cảnh vật tức là tâm). Miễn tâm lìa phân biệt, tức là
chánh trí Bát nhã, thể nó cùng khắp pháp giới, không có chi làm chướng
ngại". Thế cho nên cõi Tây phương, nước, chim, cây, rừng thảy đều thuyết
pháp. Nay chúng ta không thấy chim, cây thuyết pháp là vì chưa hết tâm
"vọng niệm phân biệt".
Luận Khởi Tín nói: “Lìa tướng
vọng niệm rồi tâm nó sánh bằng cõi hư không”, thế cho nên khắp trong cõi
hư không thảy đều có thuyết pháp.
Chánh Báo (phân ra làm hai phần)
1.- Hóa chủ: (đức Hóa chủ)
2.- Hóa bạn: (các Hóa bạn)
Hóa Chủ (phân ra làm hai phần)
1.- Trưng danh: (hỏi tên Phật)
2.- Hiển đức: (rõ đức Phật)
Trưng Danh
Này Xá Lợi Phất! Với ý ông nghĩ
sao? Phật kia cớ gì hiệu là A Di Ðà?
Sớ: Văn trước nói y báo rất
thù thắng mà y từ nơi chánh sanh ra, nên kế đây nói về chánh báo. Câu “với
ý ông nghĩ sao?” là hỏi thử ông Xá Lợi Phất có hiểu biết hay không; nghĩa
là đã biết Phật kia hiệu là A Di Ðà nhưng chưa hiểu nghĩa đó. Do vì Phật
kia là ông chủ chánh báo trong một bộ kinh nên phải hỏi thử.
Sao: “Ông chủ chánh báo”: Có y,
có chánh mà Phật ở về ngôi chánh báo. Chánh báo có chủ, có bạn, mà Phật là
ông chủ của nước kia. Nghĩa kia phải hỏi là: Do Di Ðà là danh hiệu đủ vạn
đức, nghĩa rất sâu rộng, cần phải khai thị ra khiến cho người hiểu rõ,
đặng mà sanh tâm hướng mộ.
Sớ: Xứng lý thời tự tánh chánh
tư duy là nghĩa “với ý ông nghĩa sao?”
Sao: So lường gọi là ý. Người
đời khởi nơi ý thức, mỗi niệm mỗi niệm, so lường theo ngoại cảnh là tà tư
duy vậy. Quày ý thức lại tự hỏi mình mà xét, suy đi nghĩ lại, lại đi rồi
suy nghĩ cho cùng nguồn tột đáy, cho đến cái chỗ mà không còn gì nghĩ được
nữa thời toàn thân tức là "Thọ", toàn tâm tức là "Quang", nào luận Phật
kia, Phật đây.
Hiển Ðức (phân ra làm hai phần)
1.- Danh hàm đa nghĩa (Danh trùm nhiều
nghĩa)
2.- Ðạo thành viễn kiếp (Ðạo thành đã lâu)
Danh Hàm Ða Nghĩa (phân ra làm hai phần)
1.- Quang minh vô lượng (sáng suốt không
lường)
2.- Thọ mạng vô lượng (mạng sống không
cùng)
Quang Minh Vô Lượng
Nầy Xá Lợi Phất! Phật kia hào
quang vô lượng. Vì chiếu 10 phương nước, không chỗ nào chướng ngại được;
thế nên hiệu là A Di Ðà.
Sớ: Chữ “vô lượng” đã giải
như văn trước, nhưng vì chưa biết được cái tên vô lượng nên văn đây nói:
Quang minh và thọ mạng, cả hai đều là vô lượng vậy.
Quang minh có hai nghĩa: 1.- Trí
quang; 2.- Thân quang; lại có hai nghĩa: 1.- Thường quang; 2.- Phóng
quang.
Lại sở nhơn của chữ Quang cũng
có hai nghĩa: 1.- Vạn đức sở thành; 2.- Bản nguyện sở thành.
Sao: Trước giải hai chữ “quang
minh” vậy. Trí quang, Thân quang là: Như đức Lô Xá Na, dịch “Quang Minh
Biến Chiếu”: Tự thọ dụng thân, chiếu cõi chơn pháp giới; đó gọi là Trí
quang. Tha thọ dụng thân khắp chiếu trong đại chúng; đó gọi là Thân quang.
Lại kinh Niết Bàn nói: “Ngài Lưu
Ly Quang Bồ Tát thân phóng quang minh; đức Văn Thù nói: Quang minh đây gọi
là Trí huệ”. Thế thời sự lý viên dung, Thân và Trí không hai vậy.
“Thường quang, phóng quang” là:
Hào quang thường hiển hiện, không phóng mà không lúc nào là không phóng...
Như cái viên quang một tầm v.v... Phải vậy.
Phóng quang là hoặc ở giữa chơn
mày, hoặc ở trên đảnh, hoặc miệng, hoặc răng, hoặc rốn, hoặc chơn, các nơi
ấy, phải vậy. Văn đây nói chữ Quang là chánh ý ở chữ Thường, (thường
quang) mà cũng gồm chữ Phóng (phóng quang) và Thân cùng Trí vậy (Thân
quang, Trí quang). Như Kinh Ðại Bổn nói: “Khi ấy, Phật A Di Ðà từ nơi
gương mặt phóng ra vô lượng hào quang”.
Kinh lại nói: “Ta (Thích Ca)
dùng hào quang trí huệ, rộng chiếu vô ương số thế giới”. “Vạn đức sở
thành” là: kinh Hoa Nghiêm phẩm Hiền Thủ phân ra 44 pháp quang minh. Mỗi
quang minh đều có cái sở nhơn của nó: Hoặc nhơn quy y Tam bảo, hoặc nhơn
phát bốn lời hoằng thệ, hoặc nhơn tu pháp tam học, hoặc nhơn tu lục độ là
các chỗ tu nhơn mà thành tựu vạn đức đó, mỗi mỗi đều kết rằng: Thế cho nên
đặng thành quang minh ấy.
Lại kinh Bát Nhã, Phật (Thích
Ca) dạy: “Ðối trong tất cả pháp ta không chấp chỗ nào cả nên đặng cái
thường quang một tầm”. Thế thời biết: Nay hào quang sáng của đức Phật đây
(A Di Ðà) chẳng phải nhơn tu một đức mà thành vậy.
Câu “Bản nguyện chỗ thành” là:
Kinh Ðại Bổn ngài Pháp Tạng nguyện rằng: “Nguyện khi ta thành Phật, trong
đảnh có hào quang sáng, thắng hơn mặt trời, mặt trăng trăm ngàn vạn ức
bội”.
Lại nguyện rằng: “Nguyện khi Ta
thành phật, hào quang sáng chiếu đến vô ương số thiên hạ các chỗ tối tăm
đều đặng sáng tỏ. Các trời và nhơn dân nhẫn đến loài bò bay cựa quậy thấy
hào quang ta, không ai là không phát từ tâm tác thiện để nguyện sanh về
nước của ta”.
Lại trước lời nguyện nói lời kệ:
“Hay khiến vô lượng cõi, hào quang đều chiếu diệu”, nên nay ngài thành
Phật đều đặng như sở nguyện.
Sớ: “Vô lượng” là nói chỗ
chiếu rất rộng vậy. “Mười phương” là: Vì chẳng đồng kinh khác, chỉ chiếu
có một phương. “Không chướng ngại” là: Vì chẳng đồng nhựt quang (ánh sáng
mặt trời) còn có chỗ khuất.
Sao: “Chẳng đồng kinh khác” là:
Như kinh Pháp Hoa chiếu phương Ðông thời không nói phương khác; và chỉ nói
chiếu có 1 vạn 8 nghìn cõi mà không nói gồm hết các nước, thế thời cái
nghĩa còn có chỗ sở thủ vậy.
Nay kinh này thời nói bốn góc
trên, dưới, tất cả cõi nước, không nước nào mà không được chiếu. “Chẳng
đồng với nhựt quang” là: Mặt nhựt tuy có hào quang, nhưng thần Tu La che
thời bị ngăn khuất. Giữa núi Thiết Vi thời bị ngăn khuất, dưới chậu úp
thời bị ngăn khuất. Lại châu Nam Diêm Phù Ðề sáng thời Châu Bắc Ðơn Việt
bị ngăn khuất, châu Tây Cù Da sáng, thì châu Ðông Phất Vu bị ngăn khuất.
Nay thời suốt núi thấu vách, thông chỗ tối đến chỗ mờ, không chi che đậy
làm cho hào quang phải ẩn khuất mất; không gì ngăn cách làm cho hào quang
bặt dứt.
Như Kinh Ðại Bổn nói: “Hào quang
của Phật kia sáng tỏ rất xa, hào quang của chư Phật khác không thể bì kịp.
Các đức Phật ở 10 phương, trên đảnh phóng ra hào quang sáng chiếu. Có đức
Phật chiếu một dặm, có đức Phật chiếu hai dặm, như vậy lần xa. Có đức Phật
chiếu hai trăm muôn dặm, như vậy lần xa. Có đức chiếu một thế giới, có đức
chiếu hai thế giới, như vậy lần xa. Có đức chiếu hai trăm muôn thế giới.
Duy có hào quang của đức Phật A
Di Ðà chiếu đến một nghìn vạn thế giới, không có cùng tận, cho nên hiệu
Ngài là: Vô Lượng Quang Phật, Vô Biên Quang Phật (21), Vô Ngại Quang
Phật... nhẫn đến Siêu Nhựt Nguyệt Quang Phật”, đều là nghĩa Quang Minh vô
lượng vậy.
Trong Quán Kinh nói: “Viên quang
đức Phật kia lớn như trăm ức cõi Tam Thiên đại thiên thế giới”. Lại nói:
“Phật kia có tám vạn bốn nghìn tướng, mỗi mỗi tướng có tám vạn bốn nghìn
cái tùy hình hảo (tướng tốt). Mỗi mỗi tướng tốt có tám vạn bốn nghìn quang
minh, khắp chiếu 10 phương, chúng sanh niệm Phật, đều rước hết không bỏ
sót”.
Lại Kinh Ðại Bổn nói: “Ông A Nan
đầu lạy mới vừa chấm đất, niệm danh hiệu Phật, lúc lạy chưa đứng dậy, Phật
phóng hào quang sáng lớn, khắp 10 phương trên dưới”, đấy đều là nghĩa
Quang Minh vô lượng vậy.
Hoặc hỏi thắc mắc rằng: Nhựt
quang (mặt trời) còn có khi khuất, trong đời ai cũng biết. Hào quang Phật
không khuất sẽ có chỗ chứng cứ bằng cách nào? Ðáp: Mụ tớ già của Ông Tu
Ðạt trưởng giả không muốn thấy Phật lánh vào trong phòng kín. Hào quang
Phật soi đến, tường vách đều rỗng suốt trong ngoài bốn bên. Mụ xây mặt về
phía nào cũng thấy thân Phật hiện trước... tức là chứng cứ cho cái nghĩa
hào quang đức Phật không bị che khuất, nên gọi là Siêu Nhựt Nguyệt Quang.
Thọ Mạng Vô Lượng
Lại nữa này Xá Lợi Phất! Thọ
mạng Phật kia và cả nhân dân trong nước đều sống vô lượng vô biên A Tăng
Kỳ kiếp, nên kêu là Phật A Di Ðà.
Sớ: Quang minh vô lượng là một
nghĩa trong nhiều nghĩa vô lượng. Văn đây nói thọ mạng cũng vô lượng vậy.
Phật thọ có 3: Pháp thọ, Báo thọ, Ứng thọ. Như kinh Pháp Hoa và Quán kinh,
trong lời sớ nói rõ.
Song Phật thọ vô lượng là tùy cơ
chỗ thấy. Ðây nói vô lượng cũng có thể tức từ một số vô lượng trong nhiều
số vô lượng.
Sao: “Thọ mạng” là: cái chỗ trải
qua của số thọ mạng có ngắn có dài. Nay đương thời kỳ kiếp giảm, số thọ
chỉ trăm năm (22). Dù thời kỳ kiếp tăng kia cũng chừng tám vạn (23). Dẫu
vị Luân vương, Trời Ðế Thích (24), hay các đức Phật trụ thế cũng có hạn
lượng. Duy có thọ mạng của Phật A Di Ðà kia rất là lâu xa, không cuộc số
thường, thế gọi là “vô lượng thọ”.
“Ba thọ” là: Kinh Pháp Hoa phẩm
Thọ Lượng lời Sớ nói: Chữ Thọ: Sống lâu. Cũng nói nghĩa “thọ” là chịu. Như
Pháp thân là lý chơn như, nó không cách ngại các pháp nên gọi là lãnh
chịu; như Báo thân Cảnh và Trí nó tương ứng với nhau nên gọi là lãnh chịu;
như Ứng thân mắc cái báo trong một thời kỳ, trăm năm không đoạn nên bảo là
lãnh chịu.
Pháp thân lấy lý chơn như làm
thọ mạng; Báo thân lấy Trí huệ làm thọ mạng, Ứng thân lấy hai chữ nhơn
duyên là thọ mạng.
Trong Quán Kinh lời sớ nói:
“Phật thị hiện ra đồng tướng sanh diệt, có thỉ, có chung; đó là số thọ
mạng của Ứng thân. Một phen chứng quả được rồi thời chứng được luôn bằng
cách vĩnh viễn. Có thỉ, vô chung đó là số thọ mạng của Báo thân. Chẳng
thọ, chẳng phải thọ (sống lâu) vô thỉ vô chung, đó là số thọ mạng của Pháp
thân vậy”.
Lại nói: “Thọ mạng của Phật kia
thiệt có kỳ hạn. Toán, số học của người và trời, không đếm đặng”; thế là
hữu lượng mà vô lượng vậy.
Ngài Việt Khê giảng rằng: “Kinh
đây tuy nói Vô Lượng, chính là cái thân có 32 tướng chúng sanh thường
thấy, chẳng phải cái thân thắng ứng cao lớn mà trong kinh Thập Lục Quán
nói”, cũng đồng ý văn trước.
Nay nói “tùy cơ chỗ thấy” là:
Kinh này nói thân Phật không nhứt định, trong văn nghĩa lý trước đã biện
rành. Huống chi văn kinh chỉ nói đức Phật A Di Ðà hiện ở trước mặt đó,
chưa hề chỉ định hiện cái thân bực nào? Ngài Việt Khê đâu đặng định cho là
cái thân 32 tướng? Chắc rằng thân Liệt Ứng thời người liệt cơ tự thấy lấy,
chớ không phải kinh này chuyên chỉ lấy cái thân Liệt Ứng để hiện cho người
liệt cơ vậy đâu?
Kinh Ðại Bổn, ngài Pháp Tạng
nguyện rằng: “Khi Ta thành Phật, dầu cho 10 phương chúng sanh đều là bực
Duyên Giác, Thinh Văn mà là bực tọa thiền nhứt tâm, muốn tính tuổi thọ của
Ta, dầu mấy nghìn ức kiếp, tính mãi cũng không thể biết được”. Ðâu phải là
cái vô lượng của thân thường thấy đó ư? Cho nên đức Thích Ca đã nhập diệt
chốn Song Lâm rồi mà hoặc có người còn thấy hội Linh Sơn chưa giải tán.
Với thân Phật Xá Na nghìn trượng mà có người thấy bằng thân kim sắc trượng
sáu. Thể Phật vốn không đổi dời mà do căn cơ nên thấy khác vậy thôi. Thế
thời nói thọ mạng Phật kia bằng số lượng trên vô lượng, cũng nào chẳng
được?
Sớ: Câu: "Cập kỳ nhơn dân” là vì
khéo dùng lời đảo ngược. Nói nhơn dân là vì Phật dụ như ông quốc chủ. “A
tăng kỳ” Tàu dịch: Vô số, gấp hai số vô số gọi là số vô lượng vô biên.
Nhơn dân số thọ có hai: 1.- Vì nhờ sức bản nguyện của Phật giúp. 2.- Vì
nhờ sức công đức tu của mình.
Sao: “Lời đảo ngược” là: Nếu
theo lời xuôi thuận phải nói như vầy: Phật và nhơn dân thọ mạng vô lượng.
Như câu: Ba La Mật gọi là Bỉ Ngạn Ðáo, phải nói Ðáo Bỉ Ngạn mới thuận hơn.
Lấy ý hội hiểu, chớ chấp lời hại ý.
Câu “Phật như ông quốc chủ”:
Nước kia tuy không có cái phong hóa bằng chế độ vua tôi, cha con; song
Phật là pháp vương (25), có nghĩa như vua chúa. Người sanh về nước kia,
nương theo Phật học Phật nên có cái nghĩa như nhơn dân, chẳng phải như cõi
Ta đây: Bản đồ, sổ bộ, hệ thống; biên tên dân chúng vậy.
Số Tăng Kỳ (26) lại là một con số đầu
trong 10 con số lớn (27). Từ một trăm số Lạc Xoa (28) bội thêm chồng chứa
mà thành ra số A Tăng Kỳ. Lại Tăng Kỳ là một số vô lượng (29); vô lượng vô
lượng là một số vô biên. Nay hiệp nói đó, tự có hai nghĩa: 1.- Thiệt rõ số
kia, lấy số Tăng Kỳ tính đó, có vô lượng vô biên số Tăng Kỳ vậy. 2.- Tột
khen số kia rất nhiều, không còn biên lượng, không còn cùng tột là Tăng Kỳ
vậy.
“Phật lực” là: kinh Ðại Bổn,
ngài Pháp Tạng nguyện rằng: “Khi ta thành Phật, người trong cõi ta thọ
mạng đều là vô ương số kiếp; không có ai tính đặng số kia”. Ðây là vì nhờ
nguyện lực của Phật nên có số thọ mạng ấy.
“Tự lực” là nhứt tâm niệm Phật,
vì tâm được thanh tịnh nên hoa sen hóa sanh. Cái thân thanh nhẹ, chẳng
đồng với cái nhục thân chất ngại có già, bệnh, chết; đấy là nhờ sức mình
tinh tấn nên có số thọ mạng ấy.
Sớ: Hỏi rằng: Vô lượng đấy cũng
có thể tức là vô lượng; trên vô lượng đấy, nó có chứng cứ gì chăng?
Ðáp: Lệ như trong kinh Hoa
Nghiêm đã nói.
Sao: Văn trên dẫn lời sớ trong
Quán Kinh nói: “Vô lượng đây là từ hữu lượng cho đến vô lượng, mà nói cũng
có thể tức nói vô lượng cho đến vô lượng đấy”, do vì văn đây chính giống
kinh Hoa Nghiêm: Kinh kia, văn hồi hướng nói "Vô lượng A Tăng Kỳ”.
Lời giải rằng: Ðây không phải là
một trong hữu số (còn đếm được) mà nó chỉ là lời nói để tỏ nghĩa vô số.
Nếu nhứt định có số thời còn bị hạn cuộc trong hạn lượng.
Nay kinh này cũng nói "Vô lượng
vô biên A Tăng Kỳ", hai kinh văn thế ý rất giống nhau. Nên nói Phật kia
thọ mạng cũng có thể tức là vô lượng của vô hạn lượng vậy.
Hỏi: kinh Hoa Nghiêm, phẩm Thọ
Lượng nói: Thế giới Ta Bà một kiếp (30) là thế giới Cực Lạc một ngày đêm.
Một kiếp của thế giới Cực Lạc bằng một ngày đêm của thế giới Ca Sa Tràng;
như thế lần lựa kiếp và ngày tương đối với nhau, cho đến trăm vạn số A
Tăng Kỳ thế giới, tột đến thế giới Thắng Liên Hoa; thời ngày kiếp của thế
giới Cực Lạc chỉ hơn ngày kiếp của thế giới Ta Bà mà thua rất xa với mấy
thế giới sau đó thì đâu đặng còn là vô lượng của vô hạn lượng ư?
Ðáp: Kinh kia lời Sao giải rằng:
“Ba thân dung hiệp thì ba thọ không ngăn ngại, tức dài cũng có thể thâu
ngắn, chính nói ngắn cũng kéo dài, không phải dài không phải ngắn thì dài
ngắn đồng nhau. Mỗi mỗi đều hòa lẫn viên mãn, lời bàn ý nghĩ đều bặt”. Từ
đây nghĩa nó tự rõ, không nhọc công biện luận.
Sớ: Lại với thọ mạng quang minh
đó chỉ là tóm tắt mà nói đó thôi, vì dùng số ít để gồm số nhiều. Hai bộ
kinh danh đề chỉ nói Vô Lượng Thọ ấy thì tóm lại càng tóm nữa vì thể nó
gồm cả dụng. Nếu nói cho đủ ra thì y báo, chánh báo thảy đều vô lượng.
Sao: “Tóm nói” là vì Phật đủ
muôn đức. Nay chỉ nói thọ mạng và quang minh ấy như kinh Hoa Nghiêm về bực
Bát Ðịa nói: Thân tướng vô lượng, trí huệ vô lượng, phương tiện vô lượng,
quang minh vô lượng, thanh tịnh vô lượng, âm thinh vô lượng v.v... thời
biết nói hai việc là dùng ít nhiếp nhiều.
“Thể nhiếp dụng” là: Hoặc có kẻ
nạn rằng: Ðã quang minh và thọ mạng cả hai đều nói, vì sao kinh Ðại Bổn và
Quán kinh danh đề hai bộ đều chỉ nói: Vô Lượng Thọ mà không nói Vô Lượng
Quang, nghĩa ấy lại làm sao?
Bởi do một tâm chơn như, không
khứ, không lai, suốt xưa, suốt nay. Thọ kia vô lượng, quang kia cũng vô
lượng vậy. Thể vàng thời hào quang vàng vì không lìa nhau vậy.
Luận Khởi Tín nói: “Tâm tánh
không khởi (vọng) tức là đại trí huệ, đại quang minh, khắp giáp pháp
giới”. “Không khởi” là thọ vậy. Trí huệ là quang vậy. Nói thọ thời quang ở
trong đó, nên nói một cái gồm đủ.
“Y, Chánh vô lượng” là: Tự một
thân Phật có bao nhiêu công đức và như văn sau, có bao Thanh văn, Bồ tát,
nhẫn đến văn trước những lan can, lưới giăng, hàng cây v.v... món món
trang nghiêm hết thảy đều là vô lượng vậy.
Sớ: Xứng lý thời tự tánh thường
chiếu là nghĩa quang minh. Tự tánh thường tịch là nghĩa thọ mạng. Tự tánh
tịch chiếu chẳng hai là nghĩa A Di Ðà.
Sao: Tánh khôn tỏ rỗng suốt.
"Quang" bặt bờ bến; tánh vắng lặng thường hằng "Thọ" nào tính kể. Thường
hằng mà lại rỗng suốt nên tức "Thọ" mà "Quang". Rỗng suốt mà cũng thường
hằng nên tức quang mà thọ. Như vậy thời Phật A Di Ðà tuy trải qua ngoài 10
muôn ức cõi mà thật ra vẫn ngồi kiết già chễm chệ không động ngay trong
tâm chúng sanh nơi thế giới Ta Bà này. Thế sao lại đeo pháp trường sanh,
luống uổng kiếp chết yểu, đội ánh sáng mặt trời trở thành cái màn đen tối.
Tâm vốn là Phật, tự muội tâm mình; Phật vốn là tâm, tự mê ông Phật mình.
Ðạo Thành Viễn Kiếp
Này Xá Lợi Phất! Ðức A Di Ðà từ
thành Phật đến nay ước đã 10 kiếp.
Sớ: Ðã biết ý nghĩa của tên đức
Phật kia, nhưng chưa được biết ngài từ thành Phật đến nay đã trải bao
nhiêu thời kiếp.
Chữ "Kiếp" nói đủ là Kiếp Ba,
Tàu dịch là Thời Phần. “Mười kiếp”: có chỗ nói “mười đại kiếp”, và có chỗ
nói “mười tiểu kiếp”. Nay kinh này nói lâu xa chắc là 10 Ðại kiếp. Lại 10
đại kiếp cũng là nói trong một thời kỳ phó cảm tùy cơ. Xét tột mà nói,
ngài thành Phật nhẫn nay cũng đến vô lượng như trong kinh Pháp Hoa nói.
Sao: Một Ðại kiếp có 4 trung
kiếp: Kiếp thành, kiếp trụ, kiếp hoại và kiếp không. Mỗi trung kiếp đều có
20 tiểu kiếp; trọn 80 kiếp mới thành một đại kiếp (30). Nói 10 đại kiếp là
800 tiểu kiếp vậy.
Ý kinh nói: Vì tỏ cho biết ngài
thành Phật đã lâu xa; nếu nói tiểu kiếp thời chưa thấy chỗ xa kia. Nay y
theo bản dịch đời nhà Ðường, nói 10 đại kiếp.
Câu “cũng tới vô lượng” là như
trong kinh Pháp Hoa, chúng nghi đức Thế Tôn (Thích Ca) thành Phật chưa bao
lâu, làm sao các vị Bồ Tát tu đã nhiều kiếp kia là được Ngài giáo hóa?
Phật dạy: “Ta thiệt thành Phật
đến nay vô lượng vô biên kiếp rồi”. Thế thời Ðức Di Ðà thành Phật kia có
thể lường được ư?
Sớ: Nếu xét cái nhơn địa của đức
A Ði Ðà, từ thành Phật sắp về trước chẳng phải một cái nhơn làm "Pháp
Tạng" mà thôi, có nhiều cái nhơn nữa như trong các kinh nói.
Sao: “Nhơn làm Pháp Tạng” là
kinh Ðại Bổn nói: “Trước đức Phật Ðịnh Quang, có đức Phật thứ 53 tên là
Thế Tự Tại Vương. Khi đó ngài Pháp Tạng đang làm vị Quốc vương, bỏ ngôi đi
xuất gia, phát 48 lời nguyện”. Nay Phật A Di Ðà đây là ông Phật do ngài
Pháp Tạng tu thành vậy.
“Còn nhiều nhơn nữa” là: 1.-
Kinh Pháp Hoa nói: Thời kỳ Phật Ðại Thông Trí Thắng Như Lai có 16 vị vương
tử đi xuất gia tịnh tu phạm hạnh, cầu quả Bồ Ðề vô thượng. Sau khi Phật
Ðại Thông diệt độ, 16 vị thường ưa thuyết kinh Diệu Pháp Hoa; ấy sau cũng
thành Phật hết cả. Vị vương tử thứ 9 thành Phật ở về phương Tây.Vị vương
tử thuở đó nay là A Di Ðà vậy.
2.- Kinh Bi Hoa nói: vô lượng
kiếp về trước, có vua Chuyển Luân Vương tên Vô Thánh Niệm, cúng dường cho
Phật Bảo Tạng Như Lai. Lúc đó vua phát nguyện rằng: “Nguyện khi Ta thành
Phật, trong nước ta nhiều món thanh tịnh trang nghiêm, Phật Bảo Tạng thọ
ký cho, qua kiếp số hằng hà sa, làm Phật ở thế giới phương Tây, nước tên
là An Lạc”. Vị Quốc Vương thuở đó, nay là Phật A Di Ðà đây.
3.- Kinh Ðại Thừa Phương Ðẳng
Tổng Trì nói: “Thời kỳ Phật Vô Cấu Diệm Xưng Khởi Vương Như Lai, có ông
Tịnh Mạng tỳ kheo thuộc lòng các kinh, cộng 14 ức bộ. Tùy tâm chúng sanh
ưa muốn, rộng vì thuyết pháp. Ông Bí Sô thuở đó, nay là Phật A Di Ðà đây”.
4.- Kinh Hiền Kiếp nói: “Thời kỳ
Phật Vân Lôi Hống Như Lai có vị vương tử tên Tịnh Phước Báo Chúng Âm cúng
dường Phật kia. Vị vương tử thuở đó nay là Phật A Di Ðà đây”.
5.- Kinh kia lại nói: “Thời kỳ
Phật Kim Long Quyết Quang, có ông pháp sư tên Vô Hạn Lượng Bảo Âm Hạnh ra
sức hoằng hóa kinh pháp. Ông pháp sư thuở đó nay là Phật A Di Ðà đây”.
6.- Kinh Quán Phật Tam Muội
quyển thứ chín nói: Thời kỳ Phật Không Vương có bốn ông tỳ kheo bị phiền
não che tâm, thoạt nghe giữa thinh không dạy bảo phải quán Phật, liền đặng
pháp Niệm Phật Tam Muội. Ông tỳ Kheo thứ ba thuở đó, nay là Phật A Di Ðà
đây.
7.- Kinh Như Huyễn Tam Ma Ðịa Vô
Lượng Ấn Pháp Môn nói: “Thời kỳ Phật Sư Tử Du Hý Kim Quang Như Lai, có vị
quốc vương tên Thắng Oai, tôn trọng cúng dường Phật kia, tu hạnh thiền
định; vị Quốc vương thuở đó, nay là Phật A Di Ðà đây”.
8.- Kinh Nhứt Hướng Xuất Sanh Bồ
Tát nói: “Ðức Phật A Di Ðà thuở trước làm vị thái tử nghe pháp môn vi diệu
đây, vâng giữ tinh tấn, trong 7000 (bảy nghìn) năm lưng chẳng đến chiếu,
không nhớ ái dục, tài bảo, không hỏi đến việc của người khác, thường ở chỗ
một mình, ý chẳng lay động; lại giáo hóa tám nghìn ức số na do tha người,
chứng quả bất thối chuyển; vị thái tử thuở đó nay là Phật A Di Ðà đây”.
Như trên lược kể vài sự tích,
nếu nói nhiều kiếp nhiều nhơn cũng tới vô lượng.
Sớ: Xứng lý thời tự tánh xưa nay
thành Phật là nghĩa 10 kiếp.
Sao: Kinh Hoa Nghiêm nói: “Mười
đại kiếp là nêu số vô tận”, tức nay nói tự tánh mình thành Phật sắp lại
đây nào những chỉ từ bên kia Phật Oai Âm Vương? Mà là bên kia lại còn bên
kia, trần sa kiếp lại trần sa kiếp nữa vậy! Nếu quyết định chấp 10 kiếp,
chi khỏi bị người xưa nói: “Cũng còn là con cháu của ông Vương lão sư”
(31).
Hóa Bạn (phân làm hai phần)
1.- Hiện tại (người bản xứ)
2.- Vãng sanh (kẻ đến ở)
Hiện Tại (phân làm 3 phần)
1.-
Thanh Văn: (thánh Thinh văn)
2.-
Bồ Tát: (thánh Bồ tát)
3.-
Tổng kết: (chung kết)
Thanh Văn
Lại này Xá Lợi Phất! Phật kia có
đệ tử đã chứng quả thinh văn mà đều là bực A La Hán nhiều đến số vô lượng
vô biên, chẳng phải tính số chỗ hay biết được.
Sớ: Chủ ắt có bạn. Trước nói
hàng Thinh Văn, kế nói hàng Bồ tát đều là những bạn lữ trong ngôi phẩm
thánh hiền vậy.
Văn đây trước nói hàng đệ tử
Thanh Văn. Thanh Văn là nghe tiếng Phật dạy pháp Tứ Ðế mà được chứng quả.
A La Hán là lựa không phải ba quả trước vậy. Trong đây không nói Duyên
Giác là vì gồm trong hàng Thanh văn. “Chẳng phải toán số” là: Nói số kia
rất nhiều vậy.
Sao: “Nghe pháp Tứ Ðế” là: Ðức
Thế Tôn vì các ông: Kiều Trần Như v.v... năm người, chuyển bánh xe: Khổ,
Tập, Diệt, Ðạo. Ban đầu chỉ cho pháp Tứ Ðế, thứ hai khuyên tu, đến thứ ba
thời chứng quả. Các lậu phiền não đã hết, thành quả A La Hán. Nhơn nghe
tiếng Phật dạy mà được mở tỏ nên gọi là quả Thinh Văn. Cái hiệu Thinh Văn
chung ba quả trước; nay quả thứ tư là quả A La Hán vậy.
“Duyên Giác nhiếp” là: bực Duyên
Giác quán xét tu pháp thập nhị nhơn duyên mà đặng tỏ ngộ tự tánh; tuy 12
nhơn duyên mà tóm lại không ngoài pháp Tứ Ðế. Bực này tuy có tâm lợi sanh,
nhưng chưa được rộng nên thuộc hàng Thinh Văn vậy.
“Toán số” là pháp toán số trong
thế gian. Cao tột là ở nơi pháp cửu chương. Pháp toán số của Phật nói như
số phẩm A Tăng Kỳ trong kinh Hoa Nghiêm thời chẳng phải tâm lực của người
đời học tính nổi đặng. Văn đây nói pháp toán số là nói chung luôn cả pháp
toán số của thế gian và xuất thế gian. Do số đệ tử Thanh văn cõi kia rất
nhiều vô tận, vượt khỏi ngoài pháp toán số, dù ông Lạc Hoành người đời Hán
Vũ Ðế, ông Nhứt Hạnh Thiền sư đời Ðường Huyền Tông không thể ra tài hay
khéo mà tính cho đặng.
Văn trên nói số vô lượng, vô
biên, là nhằm con số thứ hai, thứ ba, trong 10 con số lớn, thế là có toán
số; nhưng văn đây nói: "Chẳng phải dùng phép toán số mà biết được”; cho
nên biết vô lượng chính là lời tán thán rất nhiều, không nên lấy số thường
mà chấp vậy.
Như Kinh Ðại Bổn nói: “Dầu cho
các bực tỳ kheo đầy một ức số na do tha trăm nghìn số lượng, đều có pháp
thần thông như ông Mục Liên, muốn chung tính kể số Thinh Văn hội ban đầu
của Phật kia, dùng hết thần lực trù tính, trong trăm phần không biết được
một phần, nhẫn đến phần Ô Ba Ni Sát Ðàm (33) cũng không biết được một”.
Lại nói: “Phật bảo Ông A Nan:
‘Giả sử có người nhổ lông trong một thân nghiền làm mảy bụi. Ðem những bụi
ấy quăng trong biển múc nước ra. Nước của mảy bụi nhiều, hay nước trong
biển nhiều?’
Ông A Nan bạch rằng: ‘Thưa đức
Thế Tôn! Nước của mảy bụi không đầy nửa bụm; còn nước trong biển kia vô
lượng’. Phật dạy: ‘Này A Nan! Ðệ tử về hàng Thanh Văn trong cõi Phật kia;
với số mà có thể biết được đó như nước của mảy bụi; còn số mà không tính
hết được đó như nước trong biển kia”.
Sớ: Trong Luận nói: “Bực nhị
thừa chẳng sanh” nay nói có Thanh Văn đó là do bực ấy quen tập pháp thừa,
chẳng bao lâu cũng chứng đặng Ðại thừa, rốt rồi không còn Tiểu thừa nữa
như trong Quán Kinh lời sớ nói. Nếu cứ theo nghĩa đức Phật ngài biến hóa
thời có Tiểu thừa cũng không ngại gì.
Sao: “Rốt rồi không Tiểu thừa”
là: trong Quán Kinh lời sớ nói: “Những người quen tập Tiểu thừa vốn chẳng
đặng sanh, nhưng do kia khi lâm chung phát tâm Ðại thừa, cũng đặng vãng
sanh. Do vì quen tập Tiểu thừa, vừa nghe Phật nói các pháp: Khổ, Không, Vô
thường, thuận theo tánh quen trước, liền chứng quả Tiểu thừa mà cái tâm
hướng Ðại đã thành. Huống đặng gần Phật, chẳng bao lâu sẽ chứng Ðại thừa
thì đâu còn làm Thinh Văn nữa ư?”
Thế thời kinh nói cõi kia có
Thanh Văn là do vì tạm có nên trong Luận nói: “Bực nhị thừa chẳng sanh là
do vì cõi kia quyết định không có Tiểu thừa”. Câu “Tiểu cũng không ngại”
là cõi Tịnh Ðộ còn dung chứa các loài chim, hàng Thinh Văn há chẳng bằng
chim sao? Với chim đã biến hóa làm thành ra thì Thanh Văn đâu lại riêng
thật có. Dù cho nước kia vẫn có Thinh Văn đi nữa cũng chẳng ngại gì.
Bồ Tát
Các chúng Bồ Tát cũng nhiều như
vậy.
Sớ: Nương văn trên chẳng những
chúng Thanh Văn Tiểu thừa mà các bực Ðại thừa Bồ Tát không bực nào chẳng
sanh.
Câu “cũng nhiều như vậy” là cõi
kia có các chúng Bồ Tát cũng nhiều vô lượng vô biên, không thể kể hết số.
Vả lại Bồ Tát ấy cũng đủ vô lượng vô biên công đức như trong Ðại Bổn nói.
Sao: Bồ Tát là: Từ bực sơ tâm
(là mới phát tâm tu Bồ Tát) nhẫn đến bực Ðịa Tận (là hết thẩy Bồ Tát cả
Thập Ðịa), như trong khoa giáo khởi trước đã biện rành và như trong văn bổ
xứ sau có dẫn, nói Bồ Tát rất nhiều vô lượng, đâu có thể kể số. “Công đức”
là kinh Ðại Bổn, Phật khen món món công đức của Bồ Tát ở nước kia, lập làm
23 lời dụ: 1.- Tánh Bồ Tát kiên cố bất động như núi Tu Di. 2.- Trí huệ
sáng suốt như ánh sáng mặt nhựt, mặt nguyệt. 3.- Tánh rộng lớn như biển vì
hay sản xuất các của báu công đức. 4.- Tánh sáng rỡ như lửa vì thiêu củi
phiền não. 5.- Tánh nhẫn nhục như đất (đại địa) vì bình đẳng với tất cả
chúng sanh. 6.- Tánh thanh tịnh như nước trong vì rửa các trần cấu. Nhẫn
đến dụ 23, như Ðức Từ Thị một quán niệm vì bình đẳng với cả pháp giới. Rốt
lại kết rằng: “Nay vì các ông, ta nói lời cốt yếu thế thôi. Bằng nói rộng
ra một kiếp nói cũng chẳng hết!” thời biết số Bồ Tát vô lượng, vô biên,
công đức của Bồ Tát cũng vô lượng, vô biên như vậy.
Sớ: Như Kinh Hoa Nghiêm nói: chỗ
ở của Như Lai, các chúng sinh thanh tịnh nương ở trong đó, chính đồng
nghĩa đây.
Sao: Kinh Hoa Nghiêm quyển 25
nói: “Tất cả chư Phật quốc độ trang nghiêm. Chỗ ở của Như Lai bất khả tư
nghì, những chúng thanh tịnh có duyên đồng tu đời trước, nương ở trong đó.
Trong đời vị lai sẽ thành ngôi chánh giác”.
Chỗ ở của Như Lai tức là Cực Lạc
quốc độ của Phật A Di Ðà. Chúng thanh tịnh kia tức các vị Bồ Tát. Ðời vị
lai sẽ thành Phật tức văn Bổ Xứ sau có nói.
Sớ: Xứng lý thời tự tánh tức
không, tức giả là nghĩa Phật kia có Thanh Văn, Bồ Tát.
Sao: Tánh không thời lý nhứt
chơn đứng lặng (chơn như bất biến). Tánh giả thời vạn dụng hằng sa (bất
biến tùy duyên). Ðứng lặng thời thăm thẳm không bờ mé. Hằng sa thời rộng
lớn vô cùng tận, đâu từng tính số, và khá đặng so lường ấy ư. Thế thời
Thánh Hiền bực Tam thừa chung thờ một vị Phật; Chơn Tục cả hai đế đồng do
một cái tâm. Một tâm rõ ràng, Phước đủ, Huệ đủ.
Tổng Kết
Này Xá Lợi Phất! Cõi nước Phật
kia, thành tựu công đức trang nghiêm như vậy.
Sớ: Kết văn trên, Thanh Văn, Bồ
Tát là đệ tử trang nghiêm, đều bởi nguyện hạnh công đức do tu nhơn đời
trước của Phật kia nên nay kết quả thành tựu như vậy. Trong Luận nói: “Như
Lai là nhóm tịnh hoa. Hoa chánh giác đặng sanh”, phải vậy.
Sao: Nguyện là: Kinh Ðại Bổn,
ngài Pháp Tạng nguyện rằng: “Khi ta thành Phật, Bồ Tát trong cõi ta, thần
thông, trí huệ biện tài, tướng hảo oai thần thảy đều như Phật”. Ðến nay
Ngài thành Phật, đặng toại sở nguyện.
Hạnh là: Kinh Ðại Bổn ngài Pháp
Tạng nguyện giáo hóa chúng sanh tu hành pháp lục độ, rộng làm việc giáo
hóa đến vô lượng chúng sanh, phát tâm bồ đề. Hạnh nay đặng thành tựu mới
có đệ tử trang nghiêm như thế.
“Nhóm Tịnh Hoa” là như Kinh Tịnh
Danh: “Bảy giống tịnh hoa: 1.- Giới tịnh: Vì tịnh hết ba nghiệp. 2.- Tâm
tịnh: Vì các phiền não kiết lậu đã tịnh. 3.- Kiến tịnh: Vì thấy rõ tánh
chơn của các pháp, không khởi vọng tưởng nữa. 4.- Ðộ nghi tịnh: Vì kiến
giải sâu thì nghi hoặc liền dứt. 5.- Phân biệt đạo tịnh: Vì phải đạo nên
làm, không phải đạo nên bỏ. 6.- Hành đoạn tri kiến tịnh: Vì chỗ làm chỗ
đoạn đều thông đạt. 7.- Niết Bàn tịnh: Vì đã chứng quả vô học (A La Hán)”.
Ngài Hải Ðông nói: “Bảy món đây
thuộc lời luận tụng của hàng Thanh Văn. Nay đây cho rằng cũng đặng gồm
chung Bồ Tát, lệ như 37 phẩm vì chung cả Ðại thừa, Tiểu thừa”.
Từ văn lan can, lưới giăng hàng
cây đến đây. Y, chánh cộng là 5 phen kể những món trang nghiêm, với nghĩa
của sự vật trong nước Cực Lạc lược tột nơi đây. Văn sau chúng sanh sanh về
đó và đi bổ xứ v.v... cũng nhiếp thuộc trong văn chánh báo.