37. Một giới hạn cho những ước muốn

Đây là một trong những bài học tinh thần thực tiễn quan trọng nhất mà tôi may mắn học được. Tôi nói may mắn là bởi vì, không có ý niệm khôn ngoan này hướng dẫn trong cuộc sống, thì hạnh phúc có thể mãi mãi chỉ là một thứ kinh nghiệm khó nắm bắt sẽ đến trong tương lai, thay vì là một điều mà bạn có thể cảm nhận được từng phút từng giây trong cuộc sống.

Một giới hạn cho những ước muốn có nghĩa là bạn sẽ cắt đứt ngay chuỗi danh sách dài bất tận và mãi mãi gia tăng của những mong muốn, nhu cầu và sở thích, mà dường như là thống trị trong cuộc sống của chúng ta; cái bẫy cám dỗ rằng «Tôi sẽ hạnh phúc khi tôi có thêm được một thứ nữa.» Trong hầu hết các trường hợp, nếu không có một giới hạn, những ước muốn của bạn sẽ là không thể thỏa mãn được. Ngay khi mà một mong muốn được thỏa mãn, một mong muốn khác sẽ thế chỗ vào một cách lạ kỳ. Lấy một ví dụ điển hình trong gia đình, có thể là: «Tôi sẽ hạnh phúc khi tôi có được một căn hộ lớn hơn.» Mong muốn đó khi được thỏa mãn, có thể được thay thế bằng: «Tôi sẽ hạnh phúc hơn khi tôi có thể mua nổi một căn nhà.» Nếu bạn không thận trọng, bạn sẽ còn tiếp tục tiến trình này thêm nữa – «Tôi sẽ hạnh phúc khi tôi có thể mua thêm nhiều vật dụng tốt hơn trong nhà (hay trang trí được khu vườn).» –và chuỗi danh sách không bao giờ chấm dứt đó sẽ còn tiếp tục kéo dài, kéo dài mãi mãi. Cùng một khuynh hướng này được áp dụng cho tất cả các vấn đề vật chất – xe hơi, quần áo, trang thiết bị, và bất cứ vật dụng nào khác.

Nhưng cái thói quen luôn luôn mong muốn nhiều hơn không chỉ là cho các vấn đề vật chất. Nó còn len lỏi cả vào những mong đợi của chúng ta đối với sự việc, làm cho chúng ta chẳng bao giờ được thỏa mãn. Lấy ví dụ, đứa con gái bạn ghi được một bàn thắng trong một trận bóng đá, và ngay lập tức, bạn hy vọng một ngày kia nó sẽ ghi được hai bàn! Hoặc là, con bé đạt điểm B trong tất cả các môn học, và bạn lấy làm thất vọng là vì sao nó không đạt điểm A! Hoặc là, bạn may mắn có một người vợ (hay chồng) có thói quen hầu như luôn luôn đúng giờ. Tuy nhiên, một lần kia cô ấy (hay anh ấy) bỗng dưng trễ hẹn, và bạn cảm thấy hoàn toàn thất vọng, và có thể có thái độ gay gắt với cô ấy (hay anh ấy) thay vì là bày tỏ sự cảm thông: «Đừng quan tâm chuyện hôm nay, từ trước đến giờ em (hay anh) vẫn luôn luôn đúng giờ mà.» Hoặc là, bạn nấu một bữa ăn ngon tuyệt, nhưng lại băn khoăn vì sao nó không được ngon hơn nữa! Bạn đã thấy rồi đấy, khuynh hướng này hầu như có mặt trong tất cả mọi chuyện.

Khi bạn đặt một giới hạn cho những ước muốn của mình, những gì bạn cần phải làm là tự nhắc nhở rằng mình có thể sống hạnh phúc – ngay lúc này – trước khi bạn có được tất cả những gì bạn mong muốn hay cần đến. Điều này cũng nhắc nhở bạn về sự cám dỗ của những mong muốn không giới hạn, và vì thế giúp bạn quan tâm nhiều hơn đến những gì đang hiện có hơn là những gì đang mong muốn, và đây chính là nền tảng cho sự tri ân cuộc sống. Một thái độ biết ơn như thế dẫn đến hạnh phúc và thỏa mãn. Và giới hạn đặt ra là một thỏa thuận – tự nguyện, uyển chuyển, tự nhiên và không có sự trói buộc pháp lý – mà bạn cam kết với chính mình là sẽ thôi không phí thì giờ cho việc luôn luôn mong ước cuộc sống được tốt hơn!

Thỉnh thoảng tôi có thảo luận vấn đề này ở những nơi công cộng. Cũng có người hiểu sai và đặt câu hỏi: «Ông không nghĩ là chúng ta xứng đáng được hoàn thiện điều kiện sống hơn nữa hay sao?» Câu trả lời tất nhiên là hoàn toàn có chứ! Tôi tin tưởng rằng cả bạn và tôi, chúng ta đều xứng đáng được hưởng những điều tốt đẹp trong một cuộc sống tốt đẹp. Không có gì sai trái trong việc hoàn thiện mức sống, mua thêm vật dụng hay chuyển đến một căn hộ rộng hơn, hay bất cứ điều gì khác nữa. Hoặc có người lại hỏi: «Ông không nghĩ là chúng ta nên phấn đấu cho những điều tốt đẹp nhất và khuyến khích mọi người trong gia đình cùng làm như vậy hay sao?» Một lần nữa, câu trả lời vẫn là có chứ! Tôi nghĩ rằng việc cố hết sức của bạn, và thậm chí luôn mong mỏi làm tốt hơn nữa, là điều đáng ngưỡng mộ. Chính tôi cũng vẫn khuyến khích các con tôi làm như vậy. Tuy nhiên, có một sự khác biệt rất lớn giữa việc làm hết sức mình và chuyện luôn luôn đòi hỏi cuộc sống phải tốt hơn so với hiện có, hoặc là có một định kiến rằng mọi việc trước tiên cần phải khác đi hay tốt hơn rồi thì bạn mới có thể cảm thấy thỏa mãn – với cuộc sống của bạn cũng như với người khác.

Điều mà tôi đang muốn nói đến ở đây là cái thói quen liên tục, thường xuyên và âm ỉ của việc luôn luôn khao khát nhiều hơn và nhiều hơn nữa – vật chất, sự hoàn thiện, hay bất cứ điều gì – và rồi tự thuyết phục bản thân rằng mình sẽ được hạnh phúc sau khi đã đạt được.

Điều rõ ràng là, chỉ có chính bạn mới có thể xác định được những gì là phù hợp với bản thân mình. Nhưng tôi có thể đảm bảo rằng, mỗi một quyết định hay đòi hỏi mà giờ đây bạn đặt ra, liên quan đến phẩm chất tốt hơn của một món đồ, nâng cao chất lượng cuộc sống, hay hoàn thiện vai trò của chính bạn hoặc một người khác, đều sẽ được đánh giá rất dễ dàng. Dường như lúc nào cũng chỉ cần thêm «một món» hay thêm «một nhu cầu» là đủ để kéo bạn vào bẫy – rồi bạn sẽ hạnh phúc! Phải đòi hỏi rất nhiều khôn ngoan mới có thể đi đến những quyết định như: «Nhiều hơn chưa hẳn bao giờ cũng tốt.» hoặc là «Có nhiều hơn chưa chắc sẽ làm tôi hạnh phúc.» và «Thế này là đủ rồi.»