62. Đối thoại bằng lòng yêu thương

Thật dễ dàng cho mỗi chúng ta để mắc vào những thói quen như phê phán sau lưng người khác; hoặc nói chuyện với người khác bằng giọng điệu gay gắt, chỉ trích; hay thích nói những điều tồi tệ, tiêu cực về cuộc sống và về người khác. Thật không may là, những điều này tưởng chừng như vô hại, lại thật sự có những hệ quả không hay.

Không cần nói đến sự thật rất rõ ràng là cách nói chuyện gay gắt chẳng phải là một việc tốt nên làm, chúng ta hãy xem xét một số những hệ quả kèm theo, có lẽ là khó thấy hơn. Trước hết, cách nói với giọng điệu tiêu cực hoặc gay gắt có thể bị người nghe xem là khinh thường hay xúc phạm. Không có ai – nhất là những người trong gia đình – lại đánh giá cao việc bị công kích, và vì thế kết quả là mọi người đều sẽ có cảm giác không tốt. Cảm giác mình đang trở thành đối tượng tấn công của một cuộc đối thoại sẽ thúc đẩy hình thành thái độ tự vệ, thậm chí là trả đũa. Không nghi ngờ gì nữa, điều này sẽ làm tổn hại đến tình yêu thương trong gia đình.

Nếu sự công kích không phải là trực tiếp mà diễn ra sau lưng một người, đây cũng là một dấu hiệu của sự thiếu tôn trọng. Người bị chỉ trích thậm chí không có được một cơ hội để tự biện hộ cho mình.

Nhưng ngoài những điều đó, hãy xem cảm giác thật sự của bạn như thế nào khi bạn nói chuyện theo lối gay gắt hay không xây dựng. Nếu bạn chú ý điều đó, tôi nghĩ là bạn sẽ cảm thấy không tốt. Kèm theo với những lời gay gắt sẽ là một cảm giác căng thẳng và cứng rắn, một kiểu bệnh tật khó chịu cho tâm hồn. Khi bạn nói chuyện theo lối phê phán không xây dựng, sự chú ý của bạn là vào những gì sai trái của cuộc sống và của người khác. Điều này làm cho bạn quên hết tất cả những gì mà đáng ra bạn phải biết ơn – và thay vì vậy, chỉ chú ý vào những gì không hoàn hảo. Nói tóm lại, chẳng ai có lợi, nhất là bản thân bạn.

Tôi học được bài học này từ khi còn rất trẻ. Lúc đó, tôi chỉ là một thiếu niên. Tôi nói một điều gì đó (tôi không nhớ chính xác là điều gì) thật sự tồi tệ với một người phụ nữ. Thay vì phản ứng với sự tức giận, bà ta hỏi lại tôi bằng một giọng rất ngọt ngào, lịch thiệp: «Em có cảm thấy tốt đẹp hơn chăng với thái độ xấu xa, bất kính như thế?» Tôi hoàn toàn choáng váng và cảm thấy như một cú sốc dữ dội.

Tuy nhiên, ngay trong giây phút đau đớn và nhục nhã đó, tôi học được bài học nhớ đời, không bao giờ quên được – bà ta hoàn toàn đúng. Thay vì thản nhiên hoặc là phản ứng mạnh, tôi lại có cảm giác lúc đó như một thằng ngốc. Tôi đã quyết định ngay lúc đó là sẽ chẳng bao giờ nói bất cứ điều gì tồi tệ về người khác nữa. Và cho dù tôi chắc rằng cũng có đôi khi chệch hướng khỏi ý tưởng cao đẹp đó, nhưng tôi thật sự tin rằng mình vẫn ở rất gần mục tiêu đã đề ra. Nhận thức về cảm giác không tốt sau khi nói những điều tồi tệ với người khác đã là một yếu tố giúp tôi tránh được việc lập lại lỗi lầm cũ một cách quá thường xuyên.

Điều rõ ràng là, có những khác biệt rất lớn giữa sự gay gắt và nhiều cách diễn đạt khác nhau nữa của các lối nói tiêu cực. Có thể xếp từ những điều thật sự xúc phạm đến những nhận xét thoạt nghe có vẻ như vô hại. Tuy nhiên, tôi đã khám phá ra một điều là, cho dù bạn hết sức thô lỗ, ở mức tối đa của vấn đề, hoặc chỉ phê phán chỉ trích một cách vô hại, nghĩa là ở mức tối thiểu, thì hậu quả dẫn đến vẫn có phần nào đó tương tự như nhau. Nếu bạn tự nhận thấy mình nói ra một điều gì đó tồi tệ (cho dù với mức độ nhẹ nhàng đến đâu), hãy xem có thể nào bạn tiếp tục có được một ngày tốt đẹp và thanh thản hay chăng? Tôi đoán là điều này chẳng mấy khi xảy ra.

Có một cung cách mà theo đó cách nói gay gắt làm phá tan sự hòa hợp trong ngày của chúng ta. Nó tạo ra cảm giác tiêu cực, phê phán và ngờ vực. Nhưng điều ngược lại cũng là sự thật. Khi hầu hết những điều chúng ta nói ra là xuất phát từ lòng tốt và tình yêu thương, chúng ta cảm nhận được kèm theo đó một cảm giác thanh thản và thỏa mãn, tự biết rằng mình đang góp phần nhỏ nhoi vào việc xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.